คุณพ่อ คุณแม่คงเคยอ่านหนังสือนอกเวลากันมาบ้าง เรื่องสมบัติผู้ดีที่เขียนโดย เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี เป็นหนังสือเรียนนอกเวลาสำหรับเด็กประถม ตั้งแต่ปีพ.ศ. 2511 และยังคงนำมาใช้ สอนลูกเรื่องมารยาท ได้จนถึงสมัยปัจจุบัน เพราะเป็นเรื่องที่เข้าใจง่าย เหมาะกับเด็กๆ
การสอนเรื่องมารยาทให้ลูก ควรสอนกันตั้งแต่ยังเล็ก ลูกจะได้ซึมซับและฝึกหัดการวางตัวให้ดีในสังคม มารยาทไทยเป็นสิ่งที่คนรุ่นหลังควรอนุรักษ์เอาไว้ให้คงอยู่ต่อไป เพราะนั่นคือเอกลักษณ์ที่น่าภูมิใจของเรา
1.ผู้ดีย่อมรักษาความเรียบร้อย
การกระทำ
- ไม่แสดงกิริยาข้ามกรายผู้อื่น ไม่อาจเอื้อมที่ต่ำที่สูง
- ไม่ล่วงเกิน ถูกเนื้อต้องตัว เสียดสี กระทบกระทั่งร่างกาย และหยอกล้อผู้อื่นที่ไม่ใช่เพื่อน
- ไม่ลุก นั่ง เดิน พรวดพราดโดนคนอื่น และโดนสิ่งของเสียหาย
- ไม่ส่งของให้ผู้อื่น ด้วยการเสือกไส ผลัก หรือโยน
- ไม่ผ่านหน้า หรือบังตาคนอื่น เมื่อเขากำลังดูสิ่งใดสิ่งหนึ่งอยู่ เว้นแต่จำเป็น
- ไม่ทำเสียงดัง เมื่อผู้อื่นต้องใช้สมาธิ หรือเวลากำลังประชุม หรือรับฟังสิ่งใดสิ่งหนึ่งอยู่
- ไม่แสดงกิริยาตึงตัง พูดจาเสียงดังในบ้านคนอื่น
คำพูด
- ไม่แย่งผู้อื่นพูด ไม่พูดด้วยเสียงดังเกินไป
- ไม่ตวาด หรือพูดจากระโชกกระชาก
- ไม่พูดจาทำร้ายจิตใจผู้อื่น ไม่พูดคำหยาบคาย
ความคิด
- ไม่ปล่อยให้ใจฟุ้งซ่าน มีความคิดหยิ่งยโส ไม่คิดโกรธที่จะส่งผลต่อการเสียกิริยา
2.ผู้ดีย่อมไม่ทำเรื่องน่ารังเกียจ
การกระทำ
- ใส่เสื้อผ้า เครื่องแต่งกายที่สะอาด และเรียบร้อย ไม่แต่งตัวในที่สาธารณะ
- ไม่จิ้ม ควัก ล้วง แคะ แกะ เกา ร่างกายในที่สาธารณะ ไม่ควรทำในสิ่งที่ควรทำในที่ลับในที่แจ้ง
- ไม่หาว เรอ ไม่จามด้วยเสียงดัง บ้วน หรือขากน้ำลาย โดยไม่ป้องปาก หรือมีที่กำบังในที่สาธารณะ
- ไม่รับประทานอาหารมูมมาม หรือหยิบของที่คนอื่นจะรับประทานด้วยมือของตัวเอง
- ไม่ล้วง หยิบข้าม สิ่งที่จะรับประทานผ่านหน้าคนอื่น ควรกล่าวขอโทษและขอให้เขาส่งให้
- ไม่ละลาบละล้วงของของผู้อื่นมาใช้ เช่น แก้วน้ำ ผ้าเช็ดมือ
- ไม่ใช้ของใช้ของตัวเอง เช่น ช้อนส้อม ไปล้วงตักอาหารที่เป็นส่วนกลางมารับประทาน
คำพูด
- ไม่พูดจา หรือยื่นหน้าใกล้ชิดคนอื่นเกินไป
- ไม่พูดจาหยาบคาย ลามก ในที่สาธารณะ
- ไม่พูดในเรื่องความลับในที่สาธารณะ
ความคิด
- ทำจิตใจให้สะอาด บริสุทธิ์เสมอ
อ่านต่อ “ผู้ดีย่อมมีสัมมาคารวะ และมีกิริยาที่เป็นที่รัก” คลิกหน้า 2
3.ผู้ดีย่อมมีสัมมาคารวะ
การกระทำ
- นั่งด้วยกิริยาที่สุภาพต่อหน้าผู้ใหญ่ ไม่ยืนขึ้น หรือเดินผ่านหน้าผู้ใหญ่ ไม่หันหลังให้ผู้ใหญ่
- แหวกที่ หรือเตรียมที่นั่งอันสมควรไว้ให้ผู้ใหญ่ หรือผู้หญิง
- ถอดหมวกเมื่อเข้าบ้านผู้อื่น หรือในที่ๆ ควรเคารพ เช่น โบสถ์ วิหาร ไม่ว่าศาสนาอะไรก็ตาม
- แสดงความเคารพ และให้เกียรติ ผู้ใหญ่ ผู้หญิงก่อนเสมอ
- เมื่อจะไปต้องบอกลาก่อน และเมื่อเห็นคนรู้จักก่อนต้องทักทายก่อน
- ถ้ามีคนทักทายเราก่อนต้องทักทายตอบ ไม่นิ่งเฉย
คำพูด
- ไม่พูดจาล้อเลียน หลอกลวงผู้ใหญ่ ไม่กล่าวร้าย ติเตียนคนที่คนอื่นเคารพรักใคร่
- เมื่อจะล่วงเกินผู้อื่น ต้อง “ขออนุญาต” ก่อน หรือถ้าพลาดพลั้งทำสิ่งที่ผิดต้อง “ขอโทษ”
- ถ้าเขามีพระคุณกับเราต้อง “ขอบคุณ”
ความคิด
- มีความเคารพต่อคุณพ่อ คุณแม่ คุณครู นอบน้อมต่อผู้ใหญ่ และอ่อนหวานต่อผู้น้อย
4.ผู้ดีย่อมมีกิริยาที่เป็นที่รัก
การกระทำ
- ไม่ยืนเมื่อคนอื่นนั่ง ไม่นั่งที่พื้นเมื่อคนอื่นยืนหรือเดิน ทำตามมารยาทสังคมที่คนทั่วไปทำกัน
- ไม่ไปนั่งบ้านคนอื่นนานเกินสมควร
- ไม่แสดงความสนุกสนานเมื่อคนอื่นมีความทุกข์ ไม่แสดงความโศกเศร้าเมื่อคนอื่นสนุกสนาน
- เมื่อไปเที่ยวในที่ที่รื่นเริงต้องแสดงความสนุกสนานให้เหมาะสม ร่วมลำบาก ร่วมสนุกไปด้วยกัน
- เมื่อตัวเองเป็นเจ้าของบ้านต้องต้อนรับแขก และเชิญแขกไม่เพิกเฉย ไม่ให้แขกคอยนานเมื่อมาหา
- ไม่จ้องดูนาฬิกาเมื่อแขกนั่งอยู่ ไม่กระซิบซาบกับคนอื่นเมื่ออยู่ต่อหน้าอีกคน ส่งแขกในเวลาสมควร
- ไม่แสดงอาการโกรธเคืองผู้อื่นต่อหน้าแขก ไม่จ้องดูบุคคลแบบเพ่งพิศเกินไป
คำพูด
- ไม่เที่ยวติเตียนสิ่งของของคนอื่นในบ้านของเขาที่เราไปเยี่ยม ไม่พูดถึงเรื่องอัปมงคลในงานมงคล
- ไม่พูดให้เพื่อนเก้อเขิน หรืออับอาย ไม่เปรียบเปรย ค่อนแคะผู้หญิงในที่สาธารณะ
- ไม่ค่อนแคะติชมร่างกายของคนอื่น ไม่ทักถึงสิ่งน่าอายในที่สาธารณะ หรือมาเล่าให้คนอื่นฟัง
- ไม่ทักทายเสียงดังให้ผู้อื่นตกใจ ไม่เอาความลับของคนอื่นมาเปิดเผยให้อับอาย หรือเจ็บใจ
ความคิด
- มีความเกรงใจผู้อื่น
อ่านต่อ “ผู้ดีย่อมีความสง่างาม และทำงานดี” คลิกหน้า 3
5.ผู้ดีย่อมีความสง่างาม
การกระทำ
- แสดงอาการผึ่งผาย องอาจ นั่ง หรือยืนอยู่ในระดับที่สมควร ไม่แอบอยู่ข้างหลัง หรือหลบเข้ามุม
- ไม่แสดงอาการสะทกสะท้าน งกๆ เงิ่นๆ หยุดๆ ยั้งๆ
คำพูด
- พูดจาฉะฉาน ชัดถ้อยชัดคำ ไม่อุบอิบ อ้อมแอ้ม
ความคิด
- มีความรู้จักความดีงาม ความคิดกว้างไกล เปิดรับสิ่งใหม่ๆ ใครพูด หรือจะเล่นอะไรก็เข้าใจ
- มีความเข้าใจที่ว่องไว มีไหวพริบ รู้เท่าถึงการณ์ มีจิตใจที่องอาจเข้มแข็ง
6.ผู้ดีย่อมทำงานดี
การกระทำ
- ทำงานอย่างมีระเบียบแบบแผน ไม่ถ่วงเวลาผู้อื่นให้คอย
- ไม่ละเลยเรื่องเล็กๆ น้อยๆ ไม่ทำงานแค่เฉพาะต่อหน้า
คำพูด
- พูดแล้วต้องมีความน่าเชื่อถือได้ ไม่รับคำทั้งๆ ที่ยังไม่รู้ว่าทำได้ หรือไม่
ความคิด
- รักษาความสัตย์ได้ ไม่เกียจคร้าน ไม่เพลิดเพลินจนเสียเวลา รักษาความเป็นระเบียบ
- อยู่ในบังคับบัญชาเมื่ออยู่ในหน้าที่ มีความพยายามในการทำงานไม่ย่อท้อต่อความยากลำบาก
- ทำอะไรทำจริง ไม่ดื้อดึงในทางที่ผิด มีความปรารถนาดีในการทำงานเสมอ
อ่านต่อ “ผู้ดีย่อมเป็นผู้ใจดี และไม่เห็นแก่ตัว” คลิกหน้า 4
7.ผู้ดีย่อมเป็นผู้ใจดี
การกระทำ
- เมื่อเห็นใครทำผิดพลาดซึ่งทำให้เกิดความอับอายย่อมช่วยกลบเกลื่อน หรือทำเป็นไม่เห็น
- เมื่อเห็นสิ่งของของใครตก หรือเสียควรหยิบยื่นให้ หรือบอกให้รู้ตัว
- เมื่อมีเหตุร้าย หรืออันตรายต่อผู้อื่นต้องรีบช่วย
คำพูด
- ไม่เยาะเย้ย ถากถางผู้ที่ทำผิดพลาด ไม่ใช้คำพูดข่มผู้อื่น
ความคิด
- ไม่มีใจโหดเหี้ยม เกรี้ยวกราดต่อผู้น้อย มีความโอบอ้อมอารีต่อผู้อื่น เอาใจช่วยคนเคราะห์ร้าย
- ไม่ซ้ำเติมคนอื่น ไม่อาฆาต จองเวรผู้อื่น
8.ผู้ดีย่อมไม่เห็นแก่ตัว
การกระทำ
- ไม่หาความสบายก่อนผู้ใหญ่ หรือผู้หญิง ไม่แย่งชิงที่นั่ง หรือที่ดู ไว้ช่องให้คนอื่นได้นั่งบ้าง
- ไม่แย่งคนหนึ่งมาจากคนหนึ่งเมื่อเขาสนทนากันอยู่ ไม่แบ่งของส่วยกลางเกินจากของที่ตัวเองจะได้
- การรับประทานอาหารควรเชื้อเชิญคนข้างเคียงก่อนรับประทาน เมื่อเขาเลี้ยงข้าวต้องตอบแทน
- ไม่แสดงอาการไม่เพียงพอต่อสิ่งของที่เขายกให้ ไม่ควรให้คนอื่นจ่ายเงินแทนส่วนของตัวเองเสมอ
- ไม่ลืมคืนสิ่งของที่ตัวเองยืมมาจากคนอื่น เมื่อเขาให้สิ่งของไม่ลืมตอบแทน
คำพูด
- ไม่ขอแยกคนหนึ่งมาจากอีกคน เพื่อที่จะไปพูดจาความลับกัน ไม่พูดแต่เรื่องของตัวเอง
- ไม่พูดธุระของตัวเองกล่าวแทรกธุระของคนอื่น ไม่ติเตียนของที่เขายกให้ว่าไม่ดี หรือไม่พอ
- ไม่ถามราคาสิ่งของที่เขายกให้ ไม่แสดงราคาของที่ยกให้คนอื่นให้เห็น ไม่โอ้อวด ลบหลู่ผู้อื่น
ความคิด
- ไม่มีใจอยากได้ เที่ยวขอของคนอื่นร่ำไป ไม่อยากได้ของรักของเพื่อน ไม่หยิบยืมข้าวของ เงินทอง
- ไม่หวังแต่จะพึ่งคนอื่น ไม่เกี่ยงงอน หรือเทงานของตัวเองให้คนทำ รู้บุญคุณของคนอื่นที่ช่วยเหลือ
- ไม่มีจิตใจอิจฉา ริษยา
อ่านต่อ “ผู้ดีย่อมรักษาความสุจริตซื่อตรง และไม่ทำความชั่ว” คลิกหน้า 5
9.ผู้ดีย่อมรักษาความสุจริตซื่อตรง
การกระทำ
- ไม่ละลาบละล้วงเข้าบ้าน หรือห้องคนอื่นก่อนเขาเชิญ ไม่สอดส่องสายตาเข้าไปตามห้องต่างๆ
- ไม่เที่ยวหยิบโน่นหยิบนี่ของคนอื่นดูเหมือนกับว่ากำลังค้นหาสิ่งของ
- ไม่ขอดูจดหมาย สมุดบันทึก หรือสมุดจดรายงาน ของผู้อื่นที่ไม่ใช่ธุระและหน้าที่ของตัวเอง
- ไม่นั่งที่โต๊ะเรียน หรือโต๊ะเขียนหนังสือของผู้อื่น เปิดดูหนังสือตามโต๊ะของผู้อื่น
- ไม่แทรกเข้ากลุ่มผู้อื่นโดยเขาไม่เชิญ หรือลอบแอบฟังคนอื่นพูด แอบดูเรื่องลับ ควรหลบหลีกเลี่ยง
- ถ้าจะเข้าห้องผู้อื่นควรเคาะประตูให้เขารู้ตัวก่อน
คำพูด
- ไม่พูดจาซอกแซกถามไถ่เรื่องส่วนตัว หรือเรื่องในบ้านที่ไม่เกี่ยวกับตัวเอง
- ไม่ถามว่าเขียนอะไรในบันทึก หรือประโยชน์ที่เขาหาได้ที่ไม่เกี่ยวกับตัวเอง
- ไม่พูดเรื่องในบ้านให้คนอื่นฟังในที่แจ้ง ไม่เอาความลับของคนอื่นมาพูด ไม่พูดเรื่องไม่ดีของคนอื่น
- ไม่พูดจากลับกลอก โกหก หลอกลวง ไม่ใช้ถ้อยคำหยาบคายจนติดปาก ไม่ผิดคำพูด
ความคิด
- ไม่เป็นคนต่อหน้าอย่าง ลับหลังอย่าง รักษาความไว้วางใจของผู้อื่น
- ไม่หาผลประโยชน์ในทางที่ผิด ตั้งอยู่ในความเที่ยงตรง
10.ผู้ดีย่อมไม่ทำความชั่ว
การกระทำ
- ไม่พาลเกะกะระราน หรือทำร้ายคนอื่น ไม่ข่อเหงคนที่อ่อนกว่า ไม่ทำให้ผู้อื่นเดือดร้อน เจ็บ อาย
- ไม่หาผลประโยชน์โดยทำให้ผู้อื่นเดือดร้อน ไม่มั่วสุมทำเรื่องไม่ดีเช่น ดื่มสุรา สูบบุหรี่ ยาเสพติด
- ไม่หมกมุ่นในการพนัน ไม่เอาของคนอื่นมาเป็นของตัวเองทั้งที่เขาไม่อนุญาต
คำพูด
- ไม่พูดจาหาเรื่องให้ทะเลาะวิวาท นินทาว่าร้ายกันและกัน ส่อเสียดยุยง ประจบประแจง แช่งคนอื่น
ความคิด
- ไม่คิดร้าย คิดทำลายกับผู้อื่น มีความเหนี่ยวรั้งใจตัวเอง และมีความละอายต่อบาป
เครดิต: หนังสืออ่านเพิ่มเติม เรื่อง สมบัติผู้ดี โดย เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี
Save
Save
Save