เล่นกระบะทราย พัฒนาสมองลูก ได้จริงหรือ?

เล่นกระบะทราย พัฒนาสมองลูก เด็กที่อยู่ในช่วงวัย 2-3 ขวบขึ้นไป หากพ่อแม่มีการส่งเสริมให้ลูกได้เล่นในรูปแบบที่ช่วยกระตุ้นทักษะต่างๆ ของร่างกายได้มีการทำงานสอดประสานไปพร้อมกัน จะยิ่งช่วยให้สมองเกิดการพัฒนาต่อยอดทางความคิดมากขึ้น ทีมงาน Amarin Baby & Kids มีของเล่นสนุกๆ จากธรรมชาติ อย่างการเล่นกระบะทราย ที่สามารถช่วยพัฒนาสมองของเด็กๆ ได้อย่างดีเยี่ยม มาแนะนำให้ทราบกันค่ะ

 

เล่นกระบะทราย  พัฒนาสมองลูก :  ทำไมต้องเล่นทราย ?

คุณพ่อคุณแม่ยิ่งถ้าเป็นคนในเมืองมักจะไม่ค่อยชอบให้ลูกได้ออกไปเล่นนอกบ้านให้เสื้อผ้า เนื้อตัวเลอะเปรอะเปื้อนเท่าไหร่ อาจเพราะกลัวลูกได้รับเชื้อโรค แบคทีเรีย แล้วจะทำให้เจ็บป่วย  แต่รู้ไหมคะว่า ถ้าเป็นเด็กๆ ที่อยู่ต่างจังหวัดส่วนมากแล้วจะเป็น ย่า ยาย พี่ ป้า น้า อา เป็นคนช่วยเลี้ยงด้วยอีกแรง ซึ่งเด็กต่างจังหวัดส่วนมากมักจะได้รับการส่งเสริมให้ได้เล่นอยู่กับธรรมชาติสายลม แสงแดด  มือได้จับทราย เท้าได้เดินสัมผัสดิน ซึ่งการเล่นอยู่กับธรรมชาติ จะช่วยให้เด็กได้รับภูมิคุ้มกันจากธรรมชาติ ซึ่งการเล่นกับธรรมชาติจะช่วยให้ทุกทักษะพัฒนาการของเด็กได้รับการพัฒนาอยู่ตลอดเวลา

 

การเล่นกับธรรมชาติ ที่ได้ประโยชน์มากๆ คือ การให้ลูกเล่นดิน เล่นทราย ซึ่งผิวสัมผัสของดิน ทรายจะเป็นเนื้อหยาบๆ เวลาที่ลูกหยิบ จับ ขยำเล่น จะช่วยกระตุ้นประสาทสัมผัสของกล้ามเนื้อมัดเล็กได้ใช้นิ้ว และฝ่ามือทั้งสองข้างได้ดีมากขึ้น  ยิ่งโดยเฉพาะการเล่นทราย ที่แนะนำว่าพ่อแม่ควรหากระบะทราย ที่มีขนาดใหญ่พอให้ลูกสามารถลงไปนั่งเล่นได้ทั้งตัว แต่หากกังวลถึงความสะอาดของทราย สามารถหาซื้อทรายธรรมชาติที่เป็นทรายเนื้อละเอียดเล็กสะอาดๆ ได้ตามร้านขายอุปกรณ์ปลูกสร้าง หรือจะเลือกเป็นทรายวิทยาศาสตร์ที่มีขายตามร้านของเล่นเด็กในห้างสรรพสินค้าทั่วไปก็ได้เช่นกันค่ะ สำหรับดินเหนียวหากไม่มีดินเหนียวธรรมชาติ ก็ให้ซื้อเป็นแป้งโดว์ให้ลูกเล่นก็ได้ประโยชน์มากเหมือนกันค่ะ

 

Good to know… “กล้ามเนื้อมัดเล็ก หมายถึง การใช้มือ การหยิบจับ ซึ่งเป็นพื้นฐานของการที่เด็กจะพัฒนาการ การเขียน การทำงานในชีวิตประจำวัน และการช่วยเหลือตัวเอง¹”

อ่านต่อ >> “ลูกเรียนรู้ด้วยการเล่นอย่างไร?” คลิกหน้า 2

 

 

ลูกจะเรียนรู้ด้วยการเล่นได้อย่างไร ?

ถึงแม้ว่าการเล่นจะเป็นงานหลักของเด็กในช่วงวัยขวบปีแรก ที่พ่อแม่ควรส่งเสริมให้ลูกได้เล่นของเล่นที่มีประโยชน์ต่อทุกพัฒนาการ ทุกทักษะของร่างกาย  ซึ่งก็จะสอดคล้องกับที่  อาจารย์นายแพทย์ ชาตรี วิฑูรชาติ ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ที่ได้เขียนไว้ในบทความเรื่อง “เรียนรู้ด้วยการเล่น²” เด็กแต่ละวัยมีรูปแบบการเล่นที่ไม่เหมือนกัน เพราะความพร้อมทางร่างกาย ระดับพัฒนาการสมองยังแตกต่างกันอยู่  ดังนั้นต้องอาศัยพ่อแม่ที่จะต้องมีความเข้าใจว่าของเล่นแบบไหนที่เหมาะสมกับช่วงวัยของลูก เพื่อที่จะได้ส่งเสริมให้ลูกได้เล่นอย่างเกิดประโยชน์สูงสุด พ่อแม่จะมีบทบาทสำคัญที่ช่วยส่งเสริมลูกน้อยในด้านพัฒนาการ การเล่นนั้นเป็นเรื่องที่สำคัญต่อพัฒนาการต่างๆ และมีประโยชน์ต่อพัฒนาการสมองของเด็ก

• ช่วงวัยขวบปีแรก รูปการเล่นของเด็กจะเป็นการเล่นคนเดียว
• ช่วงวัย 2-3 ขวบ เด็กจะเริ่มเล่นรวมกลุ่ม เมื่อเด็กเห็นคนอื่นเล่น ก็จะสนใจและเดินเข้ามาเล่นด้วย ของเล่นเด็กวัยนี้จะเป็นของเล่นที่เริ่มใช้กล้ามเนื้อมัดย่อยและมัดใหญ่เข้ามาบ้าง เช่น การขีดเขียนของเล่น ตอก  เรียง  เตะ  ขว้างเกิดขึ้นบ้าง สามารถที่จะเรียงบล็อก สามารถต่อภาพจิ๊กซอว์ได้บ้าง เล่นตุ๊กตาได้
• ช่วงวัย 3 ขวบขึ้นไป เด็กก็จะเริ่มเล่นเป็นกลุ่ม แบบมีปฏิสัมพันธ์กัน  วัยนี้จะชอบเล่นซุกซนวิ่ง ปีนป่าย กระโดดในที่กว้าง เช่น วิ่งเล่น ไล่จับ ไปวิ่งเล่น ไปขี่จักรยานเล่นเครื่องเล่นในสนามเด็กเล่น
• ช่วงวัย 6 ขวบขึ้นไป เด็กจะมีทักษะความคิดมากขึ้น ควรส่งเสริมการเล่นแบบเกมซึ่งมีกติกา เช่น หมากฮอส เกมเศรษฐี เป็นต้น ซึ่งเด็กวัยนี้จะเริ่มสนใจกีฬามากขึ้นเช่น ปิงปอง, แบดมินตัน, ฟุตบอล การเล่นวัยนี้จะช่วยพัฒนาในเรื่องของการเข้าสังคม³

 

 

Good to know… “การเล่นเป็นกระบวนการของการพัฒนาทั้ง 4 ด้านของเด็ก คือ ด้านร่างกาย จิตใจ สังคม และสติปัญญา ซึ่งการเล่นนี้มีองค์ประกอบ 3 ประการ คือ การเล่นนำไปสู่การค้นพบเหตุผลและความคิด, การเล่นเป็นการเชื่อมโยงระหว่างเด็กกับสังคม  และการเล่นเป็นการนำเด็กไปสู่ความสมดุลในสังคม⁴”

อ่านต่อ >> “เล่นกระบะทราย พัฒนาสมองลูก” คลิกหน้า 3

 

 

เล่นกระบะทราย  พัฒนาสมองลูก  ได้อย่างไร?

ความสนุกสนานของเด็กๆ เมื่อได้สัมผัสกับทราย คุณพ่อคุณแม่จะเห็นว่าเมื่อใดก็ตามที่พาลูกไปเที่ยวทะเล ทุกครั้งจะต้องมีอุปกรณ์เล่นทรายเตรียมให้ลูกไปด้วย และลูกก็จะนั่งเล่นทรายได้อยู่เกือบครึ่งค่อนวัน ความเพลินเพลิดจากการเล่นทรายที่หาดทราย สามารถนำมาต่อยอดสร้างเป็นกระบะทรายให้ลูกได้เล่นต่อที่บ้านได้ทุกวัน การเล่นทรายมีประโยชน์ต่อเด็กๆ ในหลายเรื่อง ดังนี้

1. ช่วยพัฒนาประสาทสัมผัส เม็ดทรายมีหลายขนาด และเมื่อสัมผัสก็จะให้ความรู้สึกแตกต่างกัน ทรายเม็ดใหญ่ หากใช้มือจับหรือกำจะให้ความรู้สึกสาก แต่หากเป็นทรายเม็ดเล็กๆ หรือเป็นทรายแป้ง จะให้ความรู้สึกเหมือนสัมผัสแป้งและรู้สึกสากเพียงเล็กน้อย เมื่อมือลูกได้รับสัมผัสที่แตกต่างจากทราย  สัมผัสที่แตกต่างนี้จะทำให้สมองที่ควบคุมมือทำงาน กระตุ้นให้เส้นใยสมองถักทอสู่กัน⁵

2. ช่วยเสริมสร้างจินตนาการ ทรายสามารถนำมาก่อให้เกิดรูปร่างได้สารพัดแบบ เช่น ก่อเป็นปราสาท บ้าน ลูกแมว กำแพง หรือก่อเป็นภูเขา ฯลฯ ซึ่งการที่เด็กก่อทรายให้เกิดรูปร่างต่างๆ นี้มาจากสมองส่วนสรรค์สร้างจินตนาการกำลังทำงาน การเล่นทรายจะช่วยกระตุ้นจินตนาการ เด็กๆ สามารถก่อทรายเป็นรูปร่างอะไรก็ได้ตามแต่จินตนาการหรือเรียนรู้จากสิ่งที่เคยได้เห็นมาก่อน พอเกิดจินตนาการ เส้นใยสมองก็จะเกิดขึ้นทันทีเช่นกัน⁶

 

Must Read >> กิจกรรมพัฒนากล้ามเนื้อมัดเล็ก เพื่ออนาคตที่ดีของลูกน้อย

อ่านต่อ >> “ประโยชน์ของการให้ลูกเล่นทราย” คลิกหน้า 4

 

 

ลูกเล่นทราย เกิดประโยชน์อะไรบ้าง?

 

1. เล่นกองทราย เด็กจะต้องใช้กล้ามเนื้อมัดเล็กระหว่างนิ้วมือสิบนิ้วอย่างเป็นอิสระ กล้ามเนื้อบริเวณนี้มีมากกว่าร้อยมัดเพื่อเตรียมให้มนุษย์สามารถสร้างสรรค์งานศิลปะ ยิ่งสิบนิ้วเคลื่อนไหวได้อย่างละเอียดและมีเสรีภาพไปได้ทุกทิศทางมากเท่าไร สมองส่วนที่รับผิดชอบนิ้วมือทั้งสิบซึ่งกินอาณาบริเวณกว้างขวางมากจะทวีขนาดและปริมาณข่ายใยประสาทมากยิ่งขึ้นและซับซ้อนมากยิ่งขึ้น เด็กเล็กจะไม่เพียงมีนิ้วมือทั้งสิบพร้อมใช้งานศิลปะ แต่สมองที่พัฒนาตามความสามารถของนิ้วมือทั้งสิบส่งผลให้ไอคิวสูงขึ้นไปอีก เพราะไอคิวมิใช่ดัชนีวัดความฉลาด ไอคิวเป็นดัชนีวัดความสามารถในการปรับตัว⁷

2. พัฒนาการทางภาษา(language development) และการเล่นสมมติ (role play) เป็นของสองสิ่งที่พัฒนาด้วยกันและส่งเสริมกันและกันเสมอ ยิ่งพัฒนาทางภาษามากก็คิดบทบาทสมมติได้มาก ยิ่งเล่นสมมติมากภาษายิ่งรุดหน้าขึ้นไปอีก สมมติเป็นครู สมมติเป็นหมอ สมมติเป็นแม่ครัว คุณพ่อคุณแม่นั่งใกล้ๆ ในระยะที่ได้ยินพวกเขาคุยกัน แล้วท่านจะมีความสุข⁸

3. สิบนิ้วแคล่วคล่อง ข่ายใยประสาทในสมองยิ่งคล่องแคล่ว เปรียบเสมือนตรอกซอกซอยที่สานเป็นร่างแหไม่สิ้นสุด รถจะติดหรือชีวิตมีอุปสรรคเช่นไร ลูกของเราก็หาซอยเข้าหรือรู้วิธีเอาตัวรอดได้เสมอ⁹

4. การเล่นกองทรายอย่างอิสระ การปล่อยลูกเล่นอย่างอิสระ(Free Play) ให้เขาเลอะเทอะเปรอะเปื้อนตามสบาย ความเป็นอิสระประกอบกับวัสดุที่ไม่มีขอบเขต เช่น ทรายและน้ำ จะช่วยให้ลูกคิดได้อย่างสร้างสรรค์ ความคิดสร้างสรรค์ในเด็กเล็กเรียกว่า Initiative ซึ่งจะทำให้เซลล์ประสาทในสมองยืดแขนงประสาทออกไปแตะและเชื่อมต่อกับเซลล์ประสาทตัวอื่นๆ เกิดเป็นเครือข่ายใยประสาทนับล้านล้านตัว นี่คือวิธีกระตุ้นและเตรียมความพร้อมสมองของลูกเล็กที่ดีที่สุด¹⁰

 

การเล่นของเล่นให้เกิดประโยชน์กับพัฒนาการ และสมองของลูกน้อย อาจไม่จำเป็นต้องมาจากการเล่นของเล่นราคาแพงๆ เท่านั้น เพราะของเล่นบางอย่างพ่อแม่สามารถสร้างให้ลูกเล่นโดยที่ไม่จำเป็นต้องลงทุนให้เสียเงินมากมาย อย่างการให้ลูกได้เล่นกับธรรมชาติ ของเล่นที่มาจากธรรมชาติ เช่น การให้เล่นดิน เล่นทราย มือเท้าได้สัมผัสน้ำค้างบนยอดหญ้า ผิวกายได้สัมผัสกับสายลม แสงแดดบ้าง บวกกับเพื่อนเล่นที่ดีที่สุดของลูก ก็คือพ่อแม่ ไม่ว่าของเล่นที่ลูกมีจะชิ้นเล็ก หรือชิ้นใหญ่ ราคาจะถูก หรือแพงไม่สำคัญ เพราะการได้มีพ่อแม่นั่งเล่นของเล่นกับลูกด้วยกัน จะยิ่งช่วยให้การเล่นของลูกมีคุณค่าและเกิดประโยชน์สูงสุดกับลูก …ด้วยความใส่ใจค่ะ

 

 

อ่านต่อบทความเรื่องอื่นที่น่าสนใจคลิก!

ของเล่นเสริมทักษะ หรืออุปกรณ์ไอทีต่างๆ จำเป็นสำหรับลูกแค่ไหน? อะไรคุ้มค่าเงินจริงๆ?
การเลือกของเล่นเพื่อส่งเสริมพัฒนาการเด็ก
กิจกรรมพัฒนากล้ามเนื้อมัดเล็ก เพื่ออนาคตที่ดีของลูกน้อย

 

---

ขอขอบคุณข้อมูลอ้างอิง
^1,2,3,อ.นพ.ชาตรี วิฑูรชาติ ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล. เรียนรู้ด้วยการเล่น  si.mahidol.ac.th
⁴รูดอล์ฟ(Rudolph, 1984 : 96) การเล่น. gotoknow.org
^5,6familyweekend.co.th
^7,8,9,10นายแพทย์ประเสริฐ ผลิตผลการพิมพ์. เล่นดินทราย ดีอย่างไร. th-th.facebook.com