หลักสูตรการศึกษาในยุคปัจจุบัน มีแนวทางการศึกษาหลายรูปแบบเพิ่มเติมจากโรงเรียนกระแสหลักมาเป็นตัวเลือกให้คุณพ่อคุณแม่ได้เลือกสรรการศึกษาที่ดีที่สุดและเหมาะที่สุดสำหรับลูก สำหรับโรงเรียน วิถีพุทธ ก็ถือเป็นโรงเรียนทางเลือกที่มีการเรียนการสอนที่แตกต่างไปจากแนวทางอื่น ๆ จุดเด่นของโรงเรียนหลักสูตรนี้เป็นอย่างไร มาหาคำตอบกันค่ะ
โรงเรียน วิถีพุทธ แตกต่างจากโรงเรียนทางเลือกอื่นยังไง?
โรงเรียนวิถีพุทธ หมายถึง โรงเรียนที่มีแนวการเรียนการสอนระบบปกติทั่วไปภายใต้การกำกับของกระทรวงศึกษาธิการ แต่เน้นการสอนที่นำหลักธรรมพระพุทธธรรม หรือองค์ความรู้ที่เป็นคำสอนในพระพุทธศาสนา มาประยุกต์ใช้ในการจัดการศึกษา โดยมีจุดเน้นที่สำคัญคือ การนำหลักธรรมมาใช้ในระบบเพื่อพัฒนาเด็กโดยเน้นกรอบการพัฒนาตามหลักไตรสิกขา คือ
- ศีล – การมีวินัยในการดำเนินชีวิตที่ดีงามต่อตัวเองและผู้อื่น
- สมาธิ – มุ่งพัฒนาจิตใจให้เข้มแข็งอย่างมีคุณภาพ
- ปัญญา – การมีความรู้ที่ถูกต้อง มีศักยภาพในการคิดและแก้ปัญหาที่เหมาะสม
เน้นการพัฒนาให้ผู้เรียนสามารถ “กิน อยู่ ดู ฟังเป็น” คือใช้ปัญญา และเกิดประโยชน์แท้จริงต่อชีวิต เป็นการฝึกหัดอบรม เพื่อพัฒนากาย ความประพฤติ จิตใจ และปัญญาอย่างบูรณาการ เป็นอีกหนึ่งแนวการเรียนการสอนที่จะช่วยผลักดันให้เด็กสามารถพัฒนาตามศักยภาพ เป็นคนดี คนเก่งของสังคม และสามารถดำรงชีวิตได้อย่างมีความสุข ผ่านการเรียนการสอนและกิจกรรมภายในโรงเรียนที่จัดสภาพแวดล้อมและบรรยากาศที่เป็นกัลยาณมิตร โดยมีครูที่ใช้วัฒนธรรมและบรรยากาศการเรียนรู้ มีความรัก ความเมตตา และปรารถนาดี เอื้ออาทร ไม่เอาเปรียบ เสียสละ มีความกตัญญูทั้งต่อธรรมชาติและบุคคล ที่จะพัฒนาผู้เรียนอย่างดีที่สุดด้วยความเพียรพยายาม เอื้อในการพัฒนาผู้เรียนอย่างรอบด้านด้วยวิถีวัฒนธรรมแสวงปัญญา
จุดเด่นของโรงเรียนวิถีพุทธ
โรงเรียนวิถีพุทธมีการจัดสภาพในทุก ๆ ด้าน เพื่อสนับสนุนให้ผู้เรียนพัฒนาตามหลักพุทธธรรมอย่างบูรณาการ มีกระบวนการจัดการเรียนรู้ลักษณะ “สอนให้รู้ ทำให้ดู อยู่ให้เห็น” ทั้งนี้การจัดสภาพจะส่งเสริมให้เกิดลักษณะของปัญญาวุฒิธรรม ๔ ประการ คือ
- สัปปุริสสังเสวะ หมายถึง การอยู่ใกล้คนดี ใกล้ผู้รู้ อยู่ในสิ่งแวดล้อมที่ดี ครู อาจารย์ดี มีข้อมูล มีสื่อที่ดี
- สัทธัมมัสสวนะ หมายถึง เอาใจใส่ศึกษาโดยมีหลักสูตรการเรียนการสอนที่ดี
- โยนิโสมนสิการ หมายถึง มีกระบวนการคิดวิเคราะห์พิจารณาหาเหตุผลที่ดีและถูกวิธี
- ธัมมานุธัมมปฏิปัตติ หมายถึง ความสามารถที่จะนำความรู้ไปใช้ในชีวิตได้ และดำเนินชีวิตได้ถูกต้องตามธรรม
โดยสภาพแวดล้อมในโรงเรียน จะจัดให้เอื้อต่อการเรียนรู้ตามหลักพุทธศาสนา มีบรรยากาศสงบเงียบ เรียบง่าย ร่มรื่น สะอาด มีระเบียบ ปลอดภัย มีสื่อและอุปกรณ์การเรียนการสอนที่มีการปรับปรุงพัฒนาอยู่เสมอ ส่งเสริมบรรยากาศของการใฝ่เรียนรู้ และพัฒนาไตรสิกขา มีบรรยากาศของการเคารพอ่อนน้อม ยิ้มแย้มแจ่มใส การมีความเมตตา กรุณาต่อกัน ทั้งครูต่อนักเรียน นักเรียนต่อครู นักเรียนต่อนักเรียน และครูต่อครูด้วยกันและโรงเรียนส่งเสริมให้บุคลากร และนักเรียนปฏิบัติตน เป็นตัวอย่างที่ดีแก่ผู้อื่น เช่น การลด ละ เลิกอบายมุข การเสียสละ เป็นต้น
สภาพแวดล้อมระหว่างโรงเรียนวิถีพุทธกับชุมชน ซึ่งประกอบด้วยบ้าน วัด และสถาบันอื่น ๆ ในชุมชน ซึ่งโรงเรียนวิถีพุทธมีลักษณะเปิดกว้างสู่ชุมชนและสังคม พร้อมที่จะรับฟังความคิดเห็นเพื่อการปรับปรุงพัฒนาอยู่เสมอ และพร้อมให้ความร่วมมือในการพัฒนาชุมชนสังคมด้วยความเกื้อกูลกันและกันอย่างต่อเนื่อง รวมทั้งเปิดโอกาสให้ชุมชนมีส่วนร่วมในการพัฒนาโรงเรียน ร่วมมือร่วมใจในการพัฒนานักเรียนและพัฒนาชุมชนสังคมตามหลักธรรมในพุทธศาสนา สอดคล้องกับหลักไตรสิกขา มีความเป็นกัลยาณมิตรต่อกัน และเรียนรู้ที่จะดำรงชีวิตอย่างเหมาะสม รู้เท่าทันโลกที่เปลี่ยนแปลง สร้างสังคมที่ดีมี คุณภาพ เพื่อประโยชน์สุขร่วมกัน
กิจกรรมในโรงเรียนวิถีพุทธ
โรงเรียนวิถีพุทธจะมีการจัดกิจกรรมหลากหลายและต่อเนื่องเป็นวิถีชีวิต เพื่อให้เด็กๆ รู้จักคิดและได้ฝึกปฏิบัติเสมอ ๆ โดยผ่านกิจกรรมต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับโรงเรียน บ้าน วัด ชุมชน ด้วยการดำเนินกิจกรรมร่วมกันโดยใช้หลักเกื้อกูลสัมพันธ์ อาทิเช่น
- มีการจัดกิจกรรมในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา และวันตามประเพณี เช่น กิจกรรมหล่อเทียนพรรษา การทอดกฐินทอดผ้าป่า กิจกรรมวันพ่อวันแม่ ฯลฯ
- เปิดโรงเรียนต้อนรับผู้ปกครอง และชุมชนตลอดเวลา เพื่อให้ผู้ปกครองได้มีโอกาสเสนอข้อคิดเห็น และมีส่วนร่วมในภารกิจต่าง ๆ เช่น ดูแลความสะอาดของโรงอาหาร ดำเนินการเชิญภูมิปัญญาทางพระพุทธศาสนา ภูมิปัญญาท้องถิ่น มาช่วยโรงเรียนในการจัดการเรียนรู้ เป็นต้น
- เป็นศูนย์กลางของชุมชนในด้านวิชาการ วิชาชีพ เช่น จัดอบรมให้ความรู้แก่ผู้ปกครองในเรื่องอาชีพพิเศษต่างๆ จัดร้านค้าของโรงเรียนเพื่อให้ผู้ปกครองนำผลิตผลทางการเกษตร ผลิตภัณฑ์ต่างๆ มาขาย โดยนักเรียนเป็นผู้ดูแลกิจการ
- จัดกิจกรรมเชื่อมความสัมพันธ์ ระหว่าง โรงเรียน บ้าน วัด ชุมชน เช่น จัดการแข่งขันกีฬา จัดกิจกรรมปัจฉิมนิเทศโดยเชิญผู้ปกครองมาร่วมนำอาหารมารับประทานร่วมกัน จัดค่ายครอบครัว เป็นต้น
- กิจกรรมที่ทำภายในโรงเรียนเป็นกิจวัตรประจำวัน เช่น สวดมนต์ก่อนและหลังเลิกเรียน นั่งสมาธิ เข้าค่ายธรรมมะ ฯลฯ
ซึ่งจะเห็นได้ว่าโรงเรียนแนววิถีพุทธ มีจุดมุ่งหมายสำคัญคือ มุ่งพัฒนาผู้เรียนด้วยความรู้ให้คู่กับคุณธรรม กิจกรรมและการเรียนรู้ในโรงเรียนจึงมีกระบวนการเรียนรู้ด้วยตนเองแบบองค์รวม ให้เข้าใจความจริงของชีวิต โดยเฉพาะอย่างยิ่งการกิน อยู่ ดู ฟัง ในชีวิตประจำวันที่มีสติสัมปชัญญะคอยกำกับ และดำเนินชีวิตได้อย่างเหมาะสม ทำให้เด็กเกิดการพัฒนาทั้งด้านความประพฤติ จิตใจ และปัญญาไปพร้อมๆ กัน มีเป้าหมายในเรื่องของชีวิต รู้จักวิธีปฏิบติเพื่อพัฒนาจิตใจของตนเอง สามารถช่วยเหลือและดูแลตัวเองได้ รวมถึงการปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่น ธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมได้อย่างเป็นกัลยาณมิตรตามหลักทางสายกลาง
ตัวอย่างโรงเรียนวิถีพุทธ
โรงเรียนทอสี
เป็นโรงเรียนวิถีพุทธปัญญาเป็นต้นแบบ ในการบ่มเพาะชีวิตเด็ก ครู และผู้ปกครอง เพื่อให้เด็กๆ เดิบโตไปเป็นคนที่สามารถพึ่งตัวเองได้และมีเพื่อนที่ดี เกิดการพัฒนาอย่างยั่งยืน เพื่อสร้างประโยชน์สุขต่อส่วนรวม พร้อมจะอยู่ร่วมกับสังคมโลกที่เปลี่ยนแปลง โดยพัฒนาการใช้กระบวนการเรียนการสอนควบคู่ไปกับการปฏิบัติธรรม เปิดสอนตั้งแต่ระดับเตรียมอนุบาล-ประถมศึกษาตอนปลายการ ทำงานของโรงเรียนทอสี เน้นการสร้างเครือข่ายของกัลยาณมิตรเพื่อช่วยเหลือ เกื้อกูล แบ่งปัน สนับสนุน ทั้งกำลังกาย กำลังใจซึ่งกันและกัน การร่วมมือกับชุมชน ร่วมมือกับสถาบันต่างๆ ทั้งภาครัฐและเอกชน เพื่อแสดงให้เห็นว่าการศึกษาแบบวิถีพุทธสะท้อนภาพให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของวิถีชีวิตได้ทั้งครู เด็ก ผู้ปกครอง มุ่งสู่เป้าหมายของการพัฒนาสังคมที่มี “ผู้รู้ ผู้ตื่น ผู้เบิกบาน”
ที่อยู่โรงเรียน : 023/46 ซอยปรีดีพนมยงค์41 ถนนสุขุมวิท71 แขวงคลองตัน เขตวัฒนา กรุงเทพฯ 10110
โทรศัพท์ : 0-27130260-1
Website : www.thawsischool.com
Facebook : https://www.facebook.com/thawsi
โรงเรียนรุ่งอรุณ
มีแนวทางการจัดการศึกษาแนวพุทธที่พัฒนาเด็กตามหลักไตรสิกขา คือ ศีล สมาธิ ปัญญา เปิดสอนตั้งแต่ระดับอนุบาล ประถม และมัธยม ได้มีการนำหลักไตรสิกขาเข้าสู่กระบวนการเรียนการสอนตั้งแต่ระดับชั้นอนุบาล วิถีชีวิตและกิจกรรมการเรียนรู้ต่าง ๆ จึงมีเป้าหมายให้เด็ก กิน อยู่ ดู ฟังเป็น สามารถดูแลช่วยเหลือตนเองได้ ปรับตัวอยู่ร่วมกับผู้อื่นในสังคมได้ และกตัญญูกตเวทีต่อผู้มีพระคุณ อันเป็นคุณธรรมสำคัญที่เกื้อหนุนการเรียนรู้ของวัยเด็ก โดยบูรณาการ 4 สาระที่สำคัญสำหรับปฐมวัย ได้แก่ ตัวเรา ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม สังคม (พ่อแม่ ญาติพี่น้อง เพื่อน ครู ลุงคนสวน ป้าแม่ครัว ฯลฯ) และภาษา คณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ ลงในทุกกิจกรรมการเรียนรู้ของเด็ก อาทิ กิจวัตรประจำวัน การเล่น การออกกำลังกาย นิทาน ศิลปะ ดนตรี การทำอาหาร การเดินชมธรรมชาติ กิจกรรมจิตอาสา และโครงงานตามความสนใจ ซึ่งสอดคล้องไปกับฤดูกาลของแต่ละภาคเรียน
ที่อยู่โรงเรียน : 391 ซอยอนามัยงามเจริญ 25(ถ.พระราม 2 ซอย 33) แขวงท่าข้าม เขตบางขุนเทียน กรุงเทพ ฯ 10150
โทรศัพท์ 02-8707512-4 โทรสาร 02 8707514
Website : www.roong-aroon.ac.th
โรงเรียนสยามสามไตร
มีระบบการศึกษาแนวพุทธ และหลักสูตรพื้นฐานตรงตามกระทรวงศึกษาธิการ เปิดสอนระดับเด็กเล็ก – อนุบาล – ประถม – มัธยม อายุตั้งแต่ 1.6 – 15 ปี ในการจัดการศึกษาวิถีพุทธ โรงเรียนสยามสามไตรได้ใช้หลักจากธรรมนิพนธ์ใน สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ หลายฉบับด้วยกัน โดยตั้งแต่ พ.ศ. 2546 เริ่มขยายการศึกษาสู่ระดับประถมศึกษาในชื่อ “บ้านพุทธประถม” และวางหลักสูตรเน้นวางรากฐาน 3 วิถี ไว้ชัดเจน คือ วิถีไทย วิถีธรรมชาติ และวิถีพุทธ อันเป็นแนวทางและรูปแบบที่ทรงคุณค่า สร้างเด็กไทยให้ดำรงความเป็นไทย รักษาโลกธรรมชาติ สืบต่อพระพุทธศาสนาต่อไปสู่รุ่นลูกหลาน
และในปี พุทธศักราช 2550 ”โรงเรียนสยามสามไตร” พัฒนาหลักสูตรให้เกิดผลต่อเด็กเป็นรูปธรรมชัดเจน ในแนววิถีชีวิต “คงแก่เล่น คงแก่เรียน คงแก่การทำงาน การเข้าสังคม ” ให้เกิดผลสมจริงในทุกระดับชั้น สมบูรณ์ด้วยความหมาย “โรงเรียนสยามสามไตร ” จาก ท่านสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป. อ. ปยุตฺโต)
ที่อยู่โรงเรียน : 87 ซ.สุขุมวิท 89/1 แขวงบางจาก เขตพระโขนง กรุงเทพฯ 10260
โทรศัพท์ 02-3110134, 02-33-6258-60 โทรสาร 02-311-2575
Website : โรงเรียนสยามสามไตร.com
Facebook : https://www.facebook.com/siamsaamtri.school
สำหรับคุณพ่อคุณแม่ที่มองหาโรงเรียนวิถีพุทธ ซึ่งเป็นโรงเรียนทางเลือกอีกแนวทางการศึกษา เพื่อต้องการปลูกฝังคุณธรรมควบคู่ไปกับการเรียนรู้ให้กับเจ้าตัวเล็ก หากมีโอกาสก็ลองเข้าไปสัมผัสบรรยากาศ ขอเยี่ยมชม และศึกษาข้อมูลของโรงเรียนดู ว่าเข้าถึงรูปแบบกับโรงเรียนวิถีพุทธและเหมาะสมกับลูกกันก่อนหรือไม่ เพราะการเลือกโรงเรียนให้ลูกสิ่งสำคัญก็คือความพร้อมของเด็กนะคะ.
ขอบคุณข้อมูลอ้างอิงจาก : th.wikipedia.org, www.vitheebuddha.com
อ่านต่อบทความอื่นน่าสนใจ :
โรงเรียนทางเลือก เลือกแบบไหนให้เหมาะกับเจ้าตัวน้อย
โรงเรียนคาทอลิก แตกต่างจากโรงเรียนทั่วไปอย่างไร ทำไมพ่อแม่ถึงอยากให้ลูกเข้า!
เลี้ยงลูกให้ เก่ง ดี มีสุข ไปกับเรา คลิกติดตามที่
