รู้สาเหตุ ลูกไม่ยอมกลับหัว เพราะอะไร?

คุณแม่เคยสงสัยกันไหมคะว่า ทำไม ลูกในครรภ์ ถึง ไม่กลับหัว เพราะคงจะมีหลายครั้งที่เคยได้ยิน หรือแม้กระทั่งประสบพบเจอกับตัวเอง มาดูกันค่ะว่า สาเหตุที่ ลูกไม่ยอมกลับหัว เพราะอะไรและจะรู้ได้อย่างไรว่าลูกไม่กลับหัว

รู้สาเหตุ ลูกไม่ยอมกลับหัว เพราะอะไร?

ลูกไม่กลับหัว คืออะไร?

โดยธรรมชาติแล้วลูกน้อยที่อยู่ในท้องคุณแม่จะเคลื่อนไหวตลอดเวลาอยู่ในครรภ์ โดยเมื่อใกล้เวลาคลอด ส่วนใหญ่ลูกจะหมุนเอาส่วนศีรษะลงส่วนล่างของมดลูก แล้วเอาส่วนก้นและเท้าไว้ส่วนบนหรือบริเวณยอดมดลูกเพื่อเตรียมพร้อมต่อการคลอด แต่หากลูกไม่เอาส่วนหัวลงสู่มดลูก แต่กลับเอาหัวไว้ที่ส่วนบนของมดลูกแล้วเอาก้นหรือเท้าลงมาด้านล่างของมดลูกเพื่อเตรียมคลอดแทน เราจึงเรียกง่ายๆ ว่า “ลูกไม่กลับหัว” หรือทางวิชาการเรียกว่า ทารกมีส่วนนำเป็นก้น หรือ ทารกท่าก้น (Breech Presentation) ซึ่งการที่ลูกไม่กลับหัวนี้ มักพบได้ประมาณ 3 ใน 100 ของการตั้งครรภ์ครบกำหนดปกติ ส่วนข้อสงสัยที่ว่าทำไมลูกน้อยในครรภ์ส่วนใหญ่จึงเอาหัวลงพร้อมคลอด และส่วนคนที่ไม่เอาส่วนหัวลงแต่เอาขาหรือก้นลง เกิดจากอะไร ไปดูคำอธิบายกันค่ะ

 

ทำไมลูกในท้องจึงเอาหัวลง เพื่อเตรียมคลอด

เคยสงสัยไหมคะว่า ทำไมลูกน้อยในท้องแม่จึงมักอยู่ในท่าที่เอาส่วนศีรษะลงเพื่อเตรียมพร้อมกันอยู่เสมอ จนเป็นท่าทางปกติก่อนที่จะคลอด ทั้งหมดมีสาเหตุ 3 ประการดังนี้ค่ะ

• รูปร่างของมดลูก เพราะในระยะแรกของการตั้งท้อง โพรงมดลูกจะมีรูปร่างกลมและมีน้ำคร่ำอยู่เต็มไปหมด ลูกน้อยจึงหมุนเปลี่ยนท่าเคลื่อนไหวตลอดเวลา แต่เมื่อคุณแม่อายุครรภ์มากขึ้น รูปร่างของมดลูกก็จะเปลี่ยนจากรูปกลมๆ กลายเป็นยาวรี มีแนวยาวขนานไปกับกระดูกสันหลังของแม่ และลูกน้อยก็ตัวโตมากขึ้นจนคับครรภ์ ประกอบกับปริมาณน้ำคร่ำก็ไม่มาก เมื่อเทียบกับขนาดของตัวลูกลูกจึงขยับไม่สะดวก และจำเป็นต้องปรับตัวให้เข้ากับลักษณะของโพรงมดลูกที่เป็นแนวยาวของคุณแม่

• ความตึงตัวของกล้ามเนื้อมดลูก เมื่อคุณแม่ท้องใกล้คลอด กล้ามเนื้อมดลูกของคุณแม่จะมีความตึงตัวคล้ายกับยางยืด โดยความตึงตัวดังกล่าวจะบีบกระชับให้ลูกน้อยอยู่ในโพรงมดลูกโดยไม่สามารถเคลื่อนไหวตามอิสระได้ ลูกน้อยในครรภ์จึงต้องอยู่ในโพรงมดลูกตามพื้นที่อันจำกัด

ติดตาม สาเหตุที่ลูกไม่กลับหัว คลิกต่อหน้า 2

• ขนาดและรูปร่างของลูก เมื่อคุณแม่ตั้งครรภ์ครบกำหนดร่างกายของลูกน้อยในครรภ์ส่วนของก้นรวมทั้งขาที่งอพับรวมอยู่จะมีขนาดใหญ่กว่าหัวลูก ขณะเดียวกันบริเวณส่วนยอดของมดลูกจะกว้างขวางกว่าส่วนล่างเมื่อใกล้คลอดลูกในท้องจึงต้องปรับตัวให้เข้ากับสภาพของสิ่งแวดล้อม ก็คือกลับเอาส่วนที่ใหญ่คือก้นและขาไว้ที่ด้านบนคือยอดมดลูก และเอาส่วนที่เล็กกว่าคือศีรษะไว้ที่ส่วนล่างค่ะ

สาเหตุที่ ลูกไม่ยอมกลับหัว

ความจริงแล้วการที่ลูกไม่ยอมกลับหัวยังไม่มีสาเหตุที่ชัดเจน แต่มีข้อสันนิษฐานว่าอาจมีหลายปัจจัยที่ทำให้ลูกน้อยในครรภ์ไม่กลับหัว นั่นคือ

• แม่ท้องแฝด เพราะคุณแม่ที่ตั้งท้องแฝดจะมีโพรงมดลูกที่มีขนาดใหญ่มาก ลูกจึงมีโอกาสเคลื่อนไหวเปลี่ยนท่าได้ตลอดเวลา ทำให้ลูกน้อยหมุนเอาก้นออกแทนหัวได้

• แม่เคยท้องและคลอดมาหลายครั้ง เชื่อว่าการตั้งท้องและคลอดหลายครั้งจะทำให้ความตึงตัวของกล้ามเนื้อมดลูกเสียไป กล้ามเนื้อที่เคยเหมือนยางยืดจึงไม่ยืดเหมือนเดิน ไม่สามารถบีบกระชับตัวลูกน้อยให้อยู่ในท่าปกติได้

• มีน้ำคร่ำมากกว่าปกติ เมื่อแม่ท้องตั้งครรภ์มีน้ำคร่ำมากกว่าปกติจะทำให้ลูกในท้องเคลื่อนไหวหมุนเปลี่ยนท่าได้อิสระตลอดเวลา

• มีความผิดปกติที่มดลูก เช่น มีเนื้องอกมดลูกขณะตั้งท้อง ทำให้ก้อนเนื้องอกจะไปเบียดให้รูปร่างของโพรงมดลูกผิดปกติ ลูกในท้องจึงต้องปรับตัวโดยเอาก้นลงมาอยู่ที่ส่วนล่างของมดลูกแทน

• รกเกาะผิดตำแหน่ง เช่น รกเกาะต่ำ ไปปิดขวางไม่ให้หัวลูกลงมา ลูกจึงเอาก้นลงมาแทน
• ลูกคลอดก่อนกำหนด โดยเฉพาะรายที่คลอดก่อนกำหนดมากๆ จะมีขนาดของหัวค่อนข้างใหญ่กว่าช่วงลำตัวและก้น จึงทำให้ต้องเปลี่ยนท่าที่อยู่ในมดลูกเพื่อให้สอดคล้องกับรูปร่างของโพรงมดลูก

• ลูกมีความพิการ เช่น ไม่มีกะโหลก หรือมีก้อนเนื้องอกที่บริเวณก้น ทำให้ลูกต้องปรับเปลี่ยนสภาพเพื่ออยู่ในโพรงมดลูก โดยอาจเอาก้นมาไว้ที่ส่วนล่างของมดลูก

 

ติดตาม รู้ได้อย่างไร…ว่าลูกไม่กลับหัว คลิกต่อหน้า 3

รู้ได้อย่างไร…ว่าลูกไม่ยอมกลับหัว สูติแพทย์จะใช้มือตรวจและคลำบริเวณหน้าท้องของคุณแม่อย่างระมัดระวัง ซึ่งการตรวจนี้ก็สามารถบอกได้คร่าวๆ ว่าส่วนหัว หลังและก้นของลูกอยู่ตำแหน่งใด รวมถึงอาจมีการส่งตรวจวินิจฉัยด้วยเครื่องอัลตราซาวนด์เพื่อความแน่นอนมากขึ้น

3 ท่าที่พบบ่อยเมื่อ ลูกไม่ยอมกลับหัว

ลูกน้อยที่ไม่กลับหัว หรือเอาส่วนก้นลงมาด้านล่างมดลูกเพื่อเตรียมคลอด มักจะพบได้ 3 ท่าใหญ่ๆ ได้แก่

ท่าที่1 ลูกนั่งขัดสมาธิภายในมดลูก (Complete Breech)

ท่าที่2 ลูกหักพับส่วนของลำตัวโดยให้ขาเหยียดแนบไปกับด้านหน้าของลำตัว ลูกที่อยู่ในท่านี้จะมีส่วนก้นอยู่ที่ต่ำที่สุด (Frank Breech)

ท่าที่3 ลูกยื่นขาข้างใดข้างหนึ่งหรือทั้งสองข้างลงมาในช่องทางคลอด(Footling Breech)

 

อันตรายไหม? ถ้าลูกยอมไม่กลับหัว

เนื่องจากส่วนหัวเป็นส่วนที่ใหญ่และแข็งที่สุดของร่างกายลูกน้อย เมื่อถึงเวลาคลอดหัวของลูกน้อยจะสามารถขยายปากมดลูกได้มากพอที่จะให้ส่วนอื่นๆ ที่เหลือของร่างกายคลอดตามออกมาได้ แต่หากลูกไม่กลับหัว เอาก้นออกมาก่อน หัวที่มีขนาดใหญ่จะเป็นส่วนที่คลอดหลังสุด ส่วนก้นและขาที่คลอดออกมาก่อนจะไม่สามารถถ่างขยายปากมดลูกให้เปิดได้มากพอที่จะให้ส่วนหัวคลอดออกมาได้สะดวก ส่วนหัวของลูกจึงเสี่ยงต่อการเกิดอันตรายจากการคลอด มีโอกาสติดคาปากมดลูกและเสียชีวิตได้ขณะคลอด จึงทำให้แพทย์ต้องพิจารณาการผ่าตัดคลอด

นอกจากนี้หากลูกไม่กลับหัว และเอาก้นออกก่อนตอนคลอด จะมีโอกาสทำให้สายสะดือไหลย้อยลงมาในช่องคลอดได้ และถูกส่วนก้อนของลูกกดเบียดหรือบีบ จนทำให้การส่งอาหารและออกซิเจนให้ลูกน้อยผิดปกติ จนทำให้ลูกเสียชีวิตได้อย่างรวดเร็ว ฉะนั้นการที่ลูกไม่กลับหัว ต้องคลอดลูกในท่าก้นออกทางช่องคลอดจึงมีอันตรายมากกว่าการคลอดที่ลูกน้อยเอาส่วนหัวออกเป็นอย่างมาก

ดังนั้นหากคุณแม่ฝากครรภ์สม่ำเสมอและตรวจรู้ได้เร็ว แพทย์จะช่วยพิจารณาแก้ไขและหาวิธีการคลอดที่ปลอดภัยทั้งต่อตัวคุณแม่และลูกน้อยได้ทันท่วงทีค่ะ

อ่านต่อบทความที่น่าสนใจ

แม่ท้องทำฟันได้ไหม ปลอดภัยหรือเปล่า?

แม่ท้องเตรียมพร้อมบำรุงความแข็งแรงของลูกในครรภ์

อย่าเลี้ยงลูกเพื่อทำตามความฝันของพ่อแม่