account_circleเราอาจเตรียมตัวเตรียมใจเรื่องการตั้งครรภ์และการคลอดเต็มที่ ศึกษาข้อมูลจนทะลุปรุโปร่ง แต่ไหงดันลืมรับมือกับการเปลี่ยนแปลงหลังคลอดเสียอย่างนั้น ขอบอกว่าไม่ใช่เรื่องเลี้ยงลูก แต่เป็นเรื่องร่างกายของคุณแม่ล้วนๆ
• 24 ชั่วโมงแรก หลังคลอด
ร่างกายของแต่ละคนมีการเปลี่ยนแปลงที่แตกต่างกัน บางคนอาจรู้สึกอ่อนล้า ผิดหวัง หรือเศร้าซึม ในขณะที่บางคนอาจมีความสุข กระตือรือร้น และร่าเริง แต่ไม่ว่าจะรู้สึกแบบไหน สิ่งสำคัญคือการให้เวลาให้ร่างกายได้ฟื้นฟู ซึ่งการฟื้นฟูร่างกายหลังคลอดระหว่างคลอดธรรมชาติกับการผ่าคลอดนั้นมีความแตกต่างกัน
1. การคลอดธรรมชาติ
หลังจากคลอดลูกน้อยไปแล้ว มดลูกของคุณแม่ยังคงบีบตัวเพื่อขับรกที่อยู่ในมดลูกออกมา โดยมีคุณหมอคอยนวดท้องคุณแม่เพื่อช่วยกระตุ้นมดลูกอีกทางหนึ่ง ส่วนมากจะใช้เวลาคลอดรกประมาณ 5-10 นาที แต่บางคนอาจนานถึงครึ่งชั่วโมง โดยตลอดเวลาที่เบ่งคลอดรกนั้นคุณแม่จะไม่รู้สึกเจ็บแต่อย่างใด หลังจากคลอดรกแล้ว คุณหมอก็จะฉีดยาออกซิโทซิน กระตุ้นให้มดลูกยังคงบีบตัว เพื่อช่วยปิดหลอดเลือดบริเวณที่รกลอกตัวให้ไหลน้อยลง และยังช่วยให้มดลูกหดลงเท่ากับขนาดมดลูกก่อนตั้งครรภ์เร็วขึ้นด้วย สุดท้ายจึงค่อยเย็บแผลบริเวณฝีเย็บซึ่งอยู่ระหว่างช่องคลอดและทวารหนัก โดยคุณแม่จะรู้สึกเจ็บแผลนี้ประมาณ 2-3 วัน หรือนานถึงสัปดาห์ และอาจมีอาการท้องผูกหลังผ่าตัด ซึ่งหากวันที่ 3 แล้วยังถ่ายไม่ออก ควรปรึกษาแพทย์เพื่อหาทางรักษา
2. การผ่าคลอด
หลังจากการผ่าตัด ทีมแพทย์จะพาคุณแม่มายังห้องพักฟื้นเพื่อตรวจวัดสัญญาณชีพ (ได้แก่ อุณหภูมิร่างกาย อัตราการเต้นชีพจร อัตราการหายใจ และความดันโลหิต) ทุกๆ 15 นาที เป็นเวลา 1-2 ชั่วโมง หรืออาจมากกว่านั้น หากฤทธิ์ยาชายังไม่หมด ในระหว่างนี้คุณแม่สามารถให้นมลูกได้และยังไม่รู้สึกเจ็บแผลผ่าตัด แต่หากฤทธิ์ยาหมดแล้ว คุณแม่อาจเจ็บมากจนให้นมลูกไม่ไหว แพทย์ก็จะให้ยาแก้ปวดเพื่อช่วยให้คุณแม่สามารถให้นมลูกได้ต่อไป โดยอาการเจ็บแผลผ่าตัดนี้จะต่อเนื่องไปอีกหลายวันเลยทีเดียว
• หลังผ่าตัด 6-8 ชั่วโมง
หากยังไม่ดึกเกินไป คุณหมอจะแนะนำให้คุณแม่เดินในระยะสั้นๆ สองครั้งต่อวัน ถึงแม้ว่าการเดินอาจจะทำให้เจ็บแผล แต่จะช่วยให้ร่างกายฟื้นตัวเร็วขึ้น เพราะทำให้ไม่มีของเหลวคั่งในปอด กระตุ้นการไหลเวียนโลหิต ให้ระบบย่อยและระบบขับถ่ายกลับมาทำงาน ลดอาการท้องอืด และป้องกันการเกิดลิ่มเลือด โดยในระยะแรกของการเดิน ควรมีคนคอยช่วยพยุงด้วย เพื่อป้องกันการล้ม
• หลังจากการผ่าตัด 12-24 ชั่วโมงแรก
คุณแม่จะไม่สามารถกินอะไรได้เลยนอกจากจิบน้ำ ซึ่งต้องรอจนกว่าจะผายลม (แสดงว่าระบบย่อยกลับมาทำงานแล้ว) แต่จะได้รับน้ำเกลือเพื่อป้องกันการขาดน้ำแทน เมื่อระบบย่อยกลับมาทำงานแล้ว จึงเริ่มรับประทานอาหารอ่อนๆได้
สำหรับคุณแม่ที่ผ่าคลอดนั้นจะใช้เวลาฟื้นฟูร่างกายนานกว่าคุณแม่ที่คลอดธรรมชาติ ส่วนมากจะใช้เวลาประมาณ 4-6 สัปดาห์ และควรทำกิจกรรมทุกอย่างช้าๆ ไม่ยกของหนัก ไม่ขับรถเอง และการนอนพักมากๆ จะช่วยให้ร่างกายฟื้นตัวเร็วขึ้น