ลูกไม่กลับหัว เสี่ยงตายทั้งแม่ และลูกในครรภ์?

คุณพ่อ คุณแม่หลายคนคงเคยได้ยินเรื่องของแม่นากพระโขนง ทั้งในรูปแบบละคร และภาพยนตร์ เป็นเรื่องราวของสามีภรรยาคู่หนึ่ง ที่สามีไปเป็นทหาร ขณะที่แม่นากกำลังตั้งครรภ์ เมื่อครบกำหนดคลอด แม่นากกลับเสียชีวิตขณะคลอด หรือตายทั้งกลม เพราะ ลูกไม่กลับหัว

ลูกไม่กลับหัว  อันตรายถึงชีวิตจริงหรือ?

นายแพทย์เอกชัย โควาวิสารัช สูตินรีแพทย์ โรงพยาบาลราชวิถี ได้ศึกษาและรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับการตายทั้งกลมของแม่นาก เพื่อหาสาเหตุว่าเป็นเพราะอะไร โดยสรุปข้อสันนิษฐานการตายได้หลายกรณี ดังนี้

1.ลูกในท้องไม่กลับหัว

โดยทั่วไปเด็กในครรภ์เมื่อถึงเวลาคลอดจะนำส่วนหัวออก แล้วส่วนต่างๆ ของร่างกาย ได้แก่ คอ ไหล่ ท้อง ก้น และขาจะตามมาได้สะดวก แต่ถ้าเด็กใช้ก้นเป็นส่วนนำออกมา ถือว่าเป็นการคลอดผิดปกติ มีโอกาสเกิดภาวะแทรกซ้อนสูง เช่น เกิดภาวะสายสะดือย้อยออกมาก่อน

โดยทั่วไป สายสะดือมีลักษณะเป็นท่อยาวๆ มีเส้นเลือดแดง 2 เส้น เส้นเลือดดำ 1 เส้น ที่นำเลือดที่มีอาหาร และออกซิเจนจากคุณแม่ผ่านรกไปให้ลูกน้อยขณะอยู่ในครรภ์ ถ้าเกิดภาวะสะดือย้อย สายสะดืออาจจะถูกกดทับ และอาจทำให้เด็กเสียชีวิตในไม่กี่นาที ซึ่งในปัจจุบัน ถ้าเกิดภาวะนี้ จะต้องรีบช่วยคลอดโดยด่วน ก็คือการผ่าตัด

นอกจากนี้ยังมีภาวะศีรษะติดคาอยู่ในช่องคลอด หลังจากที่ส่วนอื่นๆ ออกมาหมดแล้ว ซึ่งเพียงไม่กี่นาที เด็กก็จะเสียชีวิตได้เช่นกัน แต่ภาวะนี้โดยทั่วไป คุณแม่จะไม่ค่อยอันตรายถึงชีวิต และมักคลอดได้เอง ดังนั้น ในกรณีของแม่นาก ถ้าลูกไม่กลับหัวจริงๆ ก็ไม่น่าจะเป็นสาเหตุให้แม่นากเสียชีวิต แต่อาจทำให้ลูกเสียชีวิตมากกว่า

อ่านต่อ “ลูกน้อยอยู่ในแนวขวาง” คลิกหน้า 2

2.ลูกน้อยอยู่ในแนวขวาง

กรณีนี้หนักหนาสาหัสกว่าลูกไม่กลับหัว เพราะเมื่อลูกอยู่ในแนวขวาง ลูกน้อยจะใช้ไหล่เป็นส่วนนำในการคลอดออกมา ซึ่งไหล่ มีขนาดใหญ่กว่าศีรษะ หรือก้น ลูกน้อยจึงไม่สามารถคลอดออกมาได้ ในสมัยนี้ต้องใช้วิธีการผ่าตัดทางหน้าท้อง แต่ในสมัยก่อนยังไม่มีการผ่าตัด การคลอดจึงอันตรายมากจากภาวะแทรกซ้อน โดยสูติแพทย์จะใช้เครื่องมือ เช่น กรรไกร หรือคีมตัดทารก ซึ่งส่วนใหญ่จะเสียชีวิตไปแล้ว และดึงออกมาทางช่องคลอด เรียกว่า หัตถการทำลายเด็ก

ในสมัยนี้การผ่าตัดทางหน้าท้อง มีความปลอดภัยสูงมาก จึงไม่มีสูติแพทย์คนไหนใช้หัตถการทำลายเด็กแล้ว เพราะทารกทุกคนจะเสียชีวิต และเป็นอันตรายต่อช่องคลอดของคุณแม่สูง เพราะอาจทำให้ฉีกขาด และเสียเลือดได้ ซึ่งถ้ารอโดยไม่ทำอะไรเลย ก็เสี่ยงภาวะมดลูกแตก ทำให้คุณแม่ตกเลือดในช่องคลอด และเสียชีวิตในเวลาไม่นาน เนื่องจากเกิดภาวะช็อค

คุณอุทัย ไชยานนท์ ได้เขียนถึงการตายของแม่นากเอาไว้ในหนังสือ ดังนี้ “ทารกนอนขวาง ไม่เอาหัวหรือเท้าออกมา แต่ขวางทั้งลำตัว แม่นากเบ่งแล้วเบ่งอีก แต่ลูกก็ไม่ยอมออก เป็นอยู่อย่างนั้น 3 วัน และในวันที่ 3 แม่นากรวบรวมกำลังเบ่งครั้งสุดท้าย เบ่งอย่างสุดกำลัง จนขาดใจตายไปพร้อมกับทารก” เมื่อพิจารณาดูแล้ว มดลูกของแม่นาก น่าจะแตกในวันที่ 3 ของการเบ่ง ทำให้เสียเลือด และเสียชีวิตไปพร้อมกับลูกในที่สุด

ในกรณีนี้หากหมอตำแยรู้จักการคัดท้อง หรือโกยท้อง ก็อาจจะทำให้ส่วนศีรษะ หรือส่วนก้นนำออกมาได้ ซึ่งทางการแพทย์ปัจจุบันเรียกว่า การหมุนกลับให้ส่วนนำเป็นศีรษะทางหน้าท้อง ซึ่งทำให้มีโอกาสคลอดเป็นปกติได้

อ่านต่อ “ลูกใช้หัวเป็นส่วนนำ และคลอดไม่ได้แม้แต่หัว” คลิกหน้า 3

3.ลูกในท้องใช้หัวเป็นส่วนนำ

ลูกน้อยคลอดออกมาได้แค่คอ แล้วสิ้นลมไปก่อนส่วนอื่นๆ จะออกมา คุณสมทรง ใจยงค์ เขียนเอาไว้ในหนังสือเล่มหนึ่ง ซึ่งในทางการแพทย์เรียกว่า ภาวะคลอดติดไหล่ คือ ไหล่ไม่สามารถออกมาได้ เนื่องจากเด็กมีน้ำหนักมาก ทำให้ไหล่ใหญ่กว่าเด็กปกติทั่วไป หากคลอดติดอยู่ที่ช่องคลอดเพียงไม่กี่นาที ก็อาจจะเสียชีวิตได้

ภาวะนี้ส่วนใหญ่ เด็กจะคลอดออกมาทางช่องคลอดได้ โดยการใช้หัตถการช่วยหลายๆ อย่างร่วมกัน แต่มักใช้เวลานานหลายนาที และเด็กส่วนใหญ่มักจะเสียชีวิต แต่คุณแม่มักจะรอด ซึ่งภาวะแทรกซ้อนจะเกิดขึ้นกับลูกมากกว่าแม่ เช่น กระดูกไหปลาร้าหัก เส้นประสาทแขนเสื่อม หรือเสียชีวิตถ้าล่าช้า

ส่วนภาวะแทรกซ้อนที่เกิดกับคุณแม่ ซึ่งพบหลังคลอด เช่น ภาวะตกเลือดที่มีสาเหตุจากการที่มดลูกหดรัดตัวไม่ดี ภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงที่สุดคือ มดลูกแตก ซึ่งอาจทำให้คุณแม่เสียชีวิตได้ แต่เกิดขึ้นค่อนข้างน้อย ซึ่งตามตำนาน แม่นากไม่ได้คลอดลูกออกมาเลย จึงไม่น่าจะคลอดติดไหล่จนเสียชีวิต

4.ลูกใช้หัวเป็นส่วนนำ แต่คลอดไม่ออกแม้กระทั่งหัว

ภาวะนี้เรียกว่า ภาวะศีรษะทารกกับเชิงกรานมารดาไม่ได้สัดส่วน เกิดจากเชิงกรานเล็กกว่าศีรษะ ทำให้คลอดออกมาไม่ได้ เกิดได้ในคุณแม่ที่มีขนาดมาตรฐานทั่วไป แต่ลูกมีขนาดใหญ่มาก เช่น 4,000 กรัม อาจทำให้เกิดภาวะมดลูกแตกได้ ซึ่งในกรณีแม่นากนี่ก็อาจจะเป็นสาเหตุการตายได้เช่นกัน

ทุกวันนี้ยังไม่มีหลักฐานยืนยันว่าเรื่องแม่นากนั้นเป็นเรื่องจริงหรือไม่ แต่เราสามารถศึกษาหาสาเหตุการตายของคุณแม่ที่มีการคลอดผิดปกติ และป้องกันอันตรายที่จะเกิดขึ้นกับคุณแม่ และลูกน้อยในครรภ์ได้

เครดิต: https://www.silpa-mag.com/club/art-and-culture/article_5105

อ่านเพิ่มเติม คลิก!!

บัตรทองดูแลครรภ์ฟรี คลอดลูกน้อยปลอดภัย

คลอดลูกแล้วประคบร้อนทันที เสี่ยงตกเลือด?

แม่ท้องต้องตรวจอะไรบ้าง? ตั้งแต่ตั้งครรภ์ถึงการคลอดลูก

Save

Save

Save

Save