ลูกอารมณ์รุนแรง ผิดปกติไหมสำหรับเด็กวัย 2 ขวบครึ่ง?

“ลูกอารมณ์รุนแรง” เดาใจลำบาก โดยเฉพาะในวัยเตาะแตะ ช่วงก่อน 3 ขวบ เป็นช่วงที่อาจทำให้พ่อแม่หลายท่านถึงกับงงว่าลูกที่อารมณ์ดี น่ารัก ว่าง่ายคนนั้นหายตัวไปไหน? แล้วจะต้องรับมือกับการเหวี่ยงของลูกอย่างไรดี?

Q. ลูกอายุ 2 ขวบครึ่ง อารมณ์เขาเปลี่ยนแปลงขึ้นลงเร็วมาก ดีใจก็สุดๆ ไม่พอใจก็ร้องเสียงดัง ตี หรือกัดได้เลย บางทีอยู่กับแม่ไม่มีเหตุอะไรให้ไม่พอใจ ก็ร้องโวยวายหงุดหงิดได้เลย อยากรู้ว่าแบบนี้เป็นปกติของเด็กวัยนี้หรือไม่ หรือลูกมีอะไรที่น่าเป็นห่วงเป็นพิเศษหรือเปล่า พ่อแม่ควรทำอย่างไรครับ

ตอบตามทฤษฎีจิตวิทยาพัฒนาการนะครับ ช่วง 2 ขวบครึ่งเป็นช่วงที่สำคัญมากที่สุดช่วงหนึ่งของมนุษย์เลยทีเดียว เพราะเป็นช่วงเริ่มต้นของกระบวนการแยกตัว (separation)

ดังที่เคยเรียนให้ทราบหลายครั้ง ทารกจะพัฒนาสิ่งที่เรียกว่าตัวตน (self) ของตัวเองตั้งแต่อายุ 6 เดือนจนกระทั่งเสร็จสมบูรณ์เมื่ออายุประมาณ 3 ขวบแล้วแยกตัวออกจากคุณแม่เป็นบุคคลอิสระ

อ่านต่อ “กระบวนการแยกตัวของลูก จะเริ่มขึ้นอย่างไร” คลิกหน้า 2

กล่าวคือก่อน 3 ขวบ ไม่มากก็น้อยทารกยังคิดว่าตนเองเป็นส่วนหนึ่งของคุณแม่ เพราะเขายังไม่มีตัวตนที่ชัดเจน แม่ลูกยังเป็นตัวตนเดียวกัน

อย่างไรก็ตามกระบวนการแยกตัวจะเริ่มตั้งแต่อายุ 2 ขวบครึ่งคือประมาณเมื่อเดือนที่ 30 การเริ่มต้นของกระบวนการแยกตัวนี้ทารกทุกคนต้องการภาพคุณแม่ที่ชัดเจน ทำนองว่า แม่ชัดก่อนตัวเองถึงจะรู้ว่าต้องแยกตัวเองออกจากอะไรกันแน่ หากแม่ไม่ชัดก็ออกจะสับสนว่าตัวเองต้องแยกตัวออกจากอะไรกันแน่

ตำราจิตวิเคราะห์ยิ่งเขียนไว้เป็นที่มหัศจรรย์กล่าวคือทารกจะลังเลว่าควรแยกตัวออกไปเป็นบุคคลอิสระหรือเปล่า ทำนองว่าเป็นหน่วยชีวิตเดียวกันกับคุณแม่ก็ดีอยู่แล้วนี่ จะแยกตัวออกไปทำไมกัน นี่เป็นเหตุผลที่ทารกวัยสองขวบครึ่งอาจจะงอแงหนักข้อเป็นพิเศษ

ดังนั้นหากจะถามว่าเขาร้องโวยวายไม่มีเหตุผล เพราะอะไร คำตอบคือเขาเรียกร้องให้แม่อยู่ใกล้ๆ จะได้เห็นชัดๆ ก่อนแยกตัว โดยที่ในขณะเดียวกันเขาก็สองจิตสองใจที่จะแยกตัวอีกด้วย หากคุณแม่ให้ข้อมูลเพิ่มเติมว่าเขาร้องไห้เป็นเยี่ยม งอแงเป็นยอดมาเรื่อยๆ ตั้งแต่แรกเกิด คำตอบคือเขาเป็นเด็กเลี้ยงยากตั้งแต่แรกเกิด ทารกเกิดมามี 2 พวกอยู่แล้วพวกแรกเลี้ยงง่าย กินนมก็หลับ พวกที่สองเลี้ยงยาก กินนมยากหลับยากร้องไห้เก่ง

อ่านต่อ “ถ้าลูกเป็นเด็กเลี้ยงยาก แม่ควรทำอย่างไร?” คลิกหน้า 3

หากเป็นเด็กเลี้ยงยากที่คุณแม่ควรทำคืออดทน ไม่อารมณ์เสียตามเขา แสดงให้เขาเห็นว่าเรามั่นคงและไว้ใจได้ เขาจะร้องไห้โยเยอย่างไรเราก็เดินเหินสวยเช้งเป็นเจ้าหญิงเสมอต้นเสมอปลาย เช่นนี้เด็กเลี้ยงยากก็จะปรับตัวตามคุณแม่ได้สรุปว่าไม่มีอะไรผิดปกติครับ อย่าคิดมาก

ไม่ว่าเขาจะงอแงมาแต่เกิดหรืองอแงเมื่อสองขวบครึ่งคุณแม่ทำเหมือนกัน คือใจเย็นๆ อย่าเดินหนีไปไหนแต่ก็อย่าอารมณ์เสียใส่เขา ตอนนี้เพิ่งจะ 2 ขวบครึ่งเอง แค่ใจเย็นๆ เขาก็จะค่อยๆ ดีขึ้นแน่นอน

หากทำไม่ได้ ตอน 12 ขวบหรือ 22 ขวบจะยากกว่านี้หลายเท่า

 

เรื่อง : นพ.ประเสริฐ ผลิตผลการพิมพ์ จิตแพทย์แผนกจิตเวช โรงพยาบาลเชียงรายประชานุเคราะห์

ภาพ : Shutterstock