ของเล่น เสริมIQ EQลูกน้อย..ใครว่าอัจฉริยะสร้างไม่ได้!

ของเล่น ของชอบของเด็ก ด้วยสีสัน รูปทรง น่าดึงดูดใจ นอกจากจะมอบความสนุกให้แก่ลูกแล้ว รู้ไหมว่าหากรู้จักเลือกสักนิด คำว่าอัจฉริยะสำหรับลูกน้อยคงไม่ไกลเกินฝัน

ของเล่น เสริมIQ EQลูกน้อย..ใครว่าอัจฉริยะสร้างไม่ได้!

พัฒนาการที่ดีสามารถส่งเสริมลูก ๆ ได้จากการเล่น การเลือกของเล่นที่ถูกต้องและเหมาะสมกับช่วงอายุจะยิ่งทำให้เด็ก ๆ มีพัฒนาการทั้งทางกล้ามเนื้อ สมอง สติปัญญา เติบโตควบคู่กันได้อย่างมีศักยภาพ มาร่วมฟังความรู้ดี ๆ เกี่ยวกับการเล่นและของเล่นเสริมพัฒนาการของเด็กในวัย 0-6 ปีโดย พญ.คคนางณ์ จันทรภักดี กุมารแพทย์ด้านพัฒนาการและพฤติกรรม รพ.สมิติเวช กันก่อน

ขอขอบคุณคลิปดี ๆ จาก Samitivej Hospital

ตัวช่วยที่ดีสำหรับคุณพ่อคุณแม่เห็นจะหนีไม่พ้น “ของเล่น” เพราะเป็๋นอีกสิ่งที่สามารถทำให้ลูกน้อยของเราใช้เวลาง่วนอยู่กับเจ้าสิ่งนี้ได้อยู่นานสองนาน ทำให้พ่อแม่ยังพอได้หายใจหายคอ พักผ่อนไปในตัว แต่การที่จะทิ้งลูกรักไว้กับสิ่งใดนั้น เราควรต้องเลือกกันสักนิด ของเ่ล่นที่จะนำมาให้ลูกเล่นนั้น นอกจากจะต้องสะอาด ปลอดภัยแล้ว จะดีกว่าไหมหากเราใส่ประโยชน์ดี ๆ เพิ่มลงไปในตัวช่วยของเราอีกสักหน่อย ทำให้เวลาลูกเล่นของเล่นไม่เพียงแต่ได้รับความสนุกสนานแล้ว ยังทำให้เขาได้รับพัฒนาการที่ดีเหมาะสมตามวัยอีกด้วย วันนี้ทาง ทีมแม่ ABK จึงนำเกร็ดความรู้ในการเลือกของเล่นให้ลูกตามวัยจากคุณหมอมาฝากกัน

ของเล่นที่เหมาะกับเด็กวัย 0-6 เดือน

• กระตุ้นการมองเห็น เด็กวัยนี้จะชอบมองของที่มีสีสันและของที่เคลื่อนไหวช้า ๆ เช่น โมบายตุ๊กตาสีสดใส วัสดุบางเบาที่พริ้วตามลมได้
• กระตุ้นการฟังเสียง เช่น ของเล่นที่เคาะ เขย่าแล้วเกิดเสียงกรุ๊งกริ๊งหรือเสียงดนตรี
• กระตุ้นการใช้มือและปาก เด็กวัยนี้มักสำรวจสิ่งรอบตัวโดยใช้มือและปาก เช่น ของห็เล่นที่เป็นยางนิ่มๆ ที่เด็กสามารถเอาเข้าปากได้โดยเน้นวัสดุที่สะอาดปลอดภัย ตุ๊กตาผ้านิ่ม ๆ ลูกบอลเล็กสีสดที่เด็กสามารถหยิบจับไขว่คว้าได้

ของเล่นเสริมพัฒนาการ ที่เหมาะกับเด็กวัย 7-12 เดือน

• ส่งเสริมให้เด็กรู้จักผิวสัมผัสต่างๆ มากขึ้น เช่น ลูกบอลที่มีผิวสัมผัสนุ่มเรียบหรือเป็นปุ่มๆ ที่เด็กจับหรือขยำได้
• ส่งเสริมการใช้กล้ามเนื้อและฝึกการเคลื่อนไหว เช่น รถลากจูง ของเล่นที่กลิ้งได้ บล็อกไม้หรือพลาสติกขนาดใหญ่ที่เด็กสามารถต่อให้สูงหรือหยิบใส่เข้าออกภาชนะ เพื่อฝึกทักษะการใช้กล้ามเนื้อมือและขาให้แข็งแรงขึ้น
• ส่งเสริมสติปัญญา เช่น หนังสือภาพที่มีรูปสัตว์สีสดใสอาจเป็นกระดาษแข็ง พลาสติก หรือผ้าก็ได้ การสนใจมองภาพ การหัดจับ หัดเปิดปิดหนังสือเป็นการกระตุ้นพัฒนาการ ทั้งด้านภาษาและกล้ามเนื้อมือ

ของเล่นเสริมพัฒนาการ ที่เหมาะกับเด็กวัย 1-2 ปี

• ส่งเสริมการใช้กล้ามเนื้อ การทรงตัว เช่น รถลากจูงเล็ก ๆ ของเล่นไขลาน แท่งไม้หรือพลาสติกรูปทรงต่างๆ เพื่อหยิบ จับ วาง ของเล่นที่บีบ กด หรือขยำแล้วมีการเปลี่ยนรูปหรือตำแหน่ง สีไม้หรือสีเทียนเพื่อฝึกหัดจับและขีดเขียนเสริมทักษะกล้ามเนื้อมือ
• ส่งเสริมพัฒนาการทางภาษา เช่น นิทานตามวัย สมุดรูปภาพสัตว์ สิ่งของ ฝึกให้เด็กเรียนรู้ชื่อสิ่งของต่าง ๆ
• ส่งเสริมพัฒนาการสติปัญญาและการใช้มือสายตาประสานกัน เช่น กล่องหยอดรูปทรงต่าง ๆ

ของเล่นที่เหมาะกับเด็กวัย 2-3 ปี

• ส่งเสริมการใช้กล้ามเนื้อต่าง ๆ ให้สัมพันธ์และคล่องแคล่วมากขึ้น เช่น จักรยานสามล้อ ซึ่งเด็กต้องใช้ทักษะการทรงตัว กล้ามเนื้อมือขาที่ประสานกันรวมถึงการมองเห็นด้วย ลูกปัดขนาดใหญ่ให้เด็กฝึกร้อย ช่วยฝึกสมาธิและกล้ามเนื้อมือสายตาประสานกัน
• ส่งเสริมพัฒนาการทางภาษา เช่น นิทานตามวัยที่มีเนื้อเรื่องรูปภาพที่น่าสนใจและมีสีสัน การอ่านหนังสือกับเด็กด้วยน้ำเสียงและบรรยากาศที่สนุกสนานจะทำให้เด็กได้คำศัพท์ใหม่ ๆ มากขึ้น ส่งผลดีต่อพัฒนาการโดยรวมทั้งด้านการพูดสื่อสารและด้านอารมณ์ของเด็ก
• ส่งเสริมพัฒนาการสติปัญญา เช่น จิ๊กซอ บล็อกไม้ ก้อนไม้สีและรูปทรงต่าง ๆ ให้เด็กเรียนรู้การจับคู่สี รูปทรงต่างๆ และด้านการนับจำนวน
• ส่งเสริมจินตนาการและการแก้ปัญหา เช่น ชุดของเล่นเลียนแบบของจริงเพื่อเล่นบทบาทสมมติกับเด็ก ซึ่งนอกจากสนุกแล้วเด็กยังได้เรียนรู้คำศัพท์ใหม่ ๆ เพิ่มในการสื่อสารและบอกความต้องการด้วย

ของเล่นเสริมพัฒนาการ ที่เหมาะกับช่วงวัย 4-6 ปี

• ส่งเสริมการใช้กล้ามเนื้อต่าง ๆ คล่องแคล่วมากขึ้น เช่น จักรยาน สกูตเตอร์ ซึ่งเด็กต้องใช้ทักษะการทรงตัว กล้ามเนื้อมือขาที่ประสานกัน การได้เล่นเป็นกลุ่มช่วยเด็กเรียนรู้ทักษะทางด้านสังคมด้วย
• ส่งเสริมความคิดจินตนาการและการแก้ปัญหาที่ซับซ้อนขึ้น เช่น ชุดของเล่นเลียนแบบของจริงเพื่อเล่นบทบาทสมมติกับเด็กเป็นเรื่องราว เช่น ชุดครัว ชุดอุปกรณ์คุณหมอ ชุดเลโก้สร้างเมือง นอกจากสนุกได้คำศัพท์เพิ่ม ในขณะเล่นเด็กยังได้เรียนรู้ทักษะวางแผนและการแก้ปัญหาซึ่งสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตจริงได้ในอนาคต

ของเล่นที่มีดีไม่ใช่เล่น ๆ

ตัวอย่างของเล่นที่เราสามารถหาได้ง่าย ๆ ไม่จำเป็นต้องซื้อหาที่มีราคาแพง เพราะสิ่งสำคัญในการเล่นเสริมพัฒนาการลูกนั้น นอกจากตัวของเล่นแล้ว ยังเป็นการร่วมเล่นกับลูกน้อยของคุณพ่อคุณแม่มากกว่า เพราะคำว่า “เล่น” นั้นไม่มีกฎตายตัวแน่นอน ดังนั้นคุณสมบัติข้อแรกที่ของเล่นทุกชิ้นที่เลือกให้ลูกนั้นต้องมี นั่นคือ ต้องคำนึงถึงความปลอดภัย วัสดุที่ใช้ สีที่อยู่บนของเล่น ควรเป็นสิ่งที่ไม่ก่อให้เกิดอันตรายแก่เด็กได้

ของเล่นไม้ที่มีล้อ (เหมาะสำหรับเด็กวัย 1-2 ปี)

แผ่นไม้รูปรถที่มีขนาดความยาว 16 – 18 เซนติเมตร มีเชือกผูกลากได้โดยเชือกยาวประมาณ   60 – 70 เซนติเมตร

วิธีเล่น

1. พ่อแม่จับมือเด็กให้ลากของเล่นเดินไปข้างหน้าด้วยกัน
2. คอยกระตุ้นให้เด็กเดินต่อไปโดยทําหลาย ๆ ครั้ง จนเด็กสามารถเดินลากของเล่นไปได้เอง

ประโยชน์เสริม IQ

นอกจากจะฝึกการใช้มือโดยการดึงเชือกลากของเล่นแล้ว ขณะที่ลูกทำการหาวิธีดึงลาก ลองผิดลองถูกเพื่อให้รถเคลื่อนไปนั้น สมองเขาจะได้รับการพัฒนา เรียนรู้จากประสบการณ์ที่ได้ลองด้วยตนเอง

รูปภาพตาหมากรุก (เหมาะสำหรับเด็กวัยแรกเกิด-6 เดือน)

รูปภาพขนาด 10 x 10 เซนติเมตร โดยมีช่องตารางหมากรุกสีขาว-ดำ เป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสขนาด 1.5-2 x 1.5-2 เซนติเมตร

ประโยชน์เสริม IQ

ฝึกการมองวัตถุในเด็กแรกเกิด -3 เดือน โดยถือให้ห่างจากหน้าเด็ก 20 ซม.แล้วเคลื่อนไหวรูปเพื่อให้เด็กจ้องมอง สมองของลูกก็จะได้รับรู้ถึงมิติของภาพตาหมากรุก เห็นถึงภาพลวงตาเป็นชั้นหลั่นกันไปตามมุมที่เขามอง

แผ่นกระดาษแข็งสีพื้น (เหมาะสำหรับเด็กวัย 7-9 เดือน)

กระดาษแข็ง ขนาด 30 x 30 เซนติเมตร มีรูอยู่ตรงกลางมีเส้นผ่าศูนย์กลางขนาด 0.5 – 0.7 ซม.

วิธีเล่น

1. พ่อแม่โผล่หน้าออกมาจากกระดาษแข็งที่เตรียมไว้ด้านใดด้านหนึ่งพร้อมกับพูดว่า “จ๊ะเอ๋”
2. หยุดรอจังหวะเพื่อให้เด็กหันมามองหรือยิ้มเล่นโต้ตอบ
3. ทําซํ้าโดยโผล่หน้าออกมาจากกระดาษแข็งด้านเดิมหรือสลับเป็นอีกด้านพร้อมกับพูดว่า “จ๊ะเอ๋”
4. ฝึกบ่อยๆ จนกระทั่งเด็กสามารถร่วมเล่นจ๊ะเอ๋ได้

ประโยชน์เสริม IQ

ฝึกทักษะทางสังคมโดยการเล่นจ๊ะเอ๋ ทำให้เด็กรับรู้ได้ถึงหลักการคงอยู่ และหายไป สอนให้เข้าใจว่าถึงแม่หายไปจากสายตา แต่ก็จะกลับมาได้ เมื่อเด็กเข้าใจในเรื่องนี้จะทำให้ อาการติดแม่พัฒนาดีขึ้น ฝึกให้สมองรับรู้ถึงความเป็นนามธรรมในเบื้องต้น เมื่อโตจะเรียนรู้เรื่องดังกล่าวได้ง่าย

ของเล่นที่มีเสียง และสีสดใส

เช่น กรุ๋งกริ๋ง

วิธีเล่น (สำหรับเด็กวัย 5-6 เดือน)

1. จัดเด็กอยู่ในท่านอนหงายเขย่าของเล่นให้ห่างจากตัวเด็กประมาณ 20-30 ซม. (1 ไม้บรรทัด)ที่จุดกึ่งกลางลำตัว
2.  ถ้าเด็กไม่เอื้อมมือออกมาคว้าของเล่นให้ใช้ของเล่นแตะเบา ๆ ที่หลังมือเด็กและขยับของเล่นถอยห่างในระยะที่เด็กเอื้อมถึง
3. ถ้าเด็กยังคงไม่เอื้อมมือมาคว้า ให้พ่อแม่ช่วยเหลือด้วยการจับมือเด็กให้เอื้อมมาหยิบของเล่น

วิธีเล่น (สำหรับเด็กวัย 10-12 เดือน)

1. จัดให้เด็กอยู่ในท่ายืนเกาะเครื่องเรือนพ่อแม่อยู่ด้านหลังเด็กระยะห่างพอดีที่จะช่วยประคองเมื่อเด็กจะล้ม
2. หยิบของเล่นขึ้นมาเล่นในระดับสายตาของเด็กเมื่อเด็กสนใจของเล่น วางของเล่นไว้ที่พื้น
3. พูดคุย ชักชวนให้เด็กหย่อนตัวลงมานั่งเล่นของเล่นที่พื้นด้วยกันกับพ่อแม่
4. ถ้าเด็กยังทรงตัวไม่ดี สามารถช่วยพยุงตัวเด็กให้ลงนั่งที่พื้น ลดการช่วยเหลือเด็กลงจนกระทั่งเด็กสามารถหย่อนตัวลงนั่งที่พื้นได้เอง

ประโยชน์เสริม IQ

นอกจากพัฒนาทางกายแล้ว การฝึกถึงความคงอยู่ของเสียง การเรียนรู้ รับรู้เสียงที่แตกต่างกันก็เป็นการช่วยเสริม IQ ได้ดีไม่น้อย

สิ่งของ เครื่องใช้ของเด็ก(เหมาะสำหรับเด็ก 3-4 ปี)

ได้แก่ ชาม, ช้อน, แก้วน้ำ, หวี  อย่างละ 1 ชิ้น

วิธีเล่น

1. พ่อแม่ฝึกออกคําสั่งขณะเล่นกับเด็ก เช่น“หวีผมตุ๊กตาแล้วเอาตุ๊กตาให้แม่” “เอาซีดีไปเก็บแล้ว หยิบหนังสือนิทานมาอ่านกัน”
2.  ฝึกเด็กในชีวิตประจาวัน โดยออกคำสั่ง เน้นคําที่เป็น ชื่อสิ่งของ และ การกระทํา เช่นขณะอาบนํ้า “…..เอาเสื้อใส่ตะกร้าและหยิบผ้าเช็ดตัวมา” ขณะแต่งตัว “…..หวีผมแล้วไปหยิบกางเกงมา” ขณะรับประทานอาหาร “…..เก็บจานแล้วเอาผ้าไปเช็ดโต๊ะ”
3. ถ้าเด็กทําได้เพียงคําสั่งเดียว ให้พ่อแม่ชี้ไปที่สิ่งของที่ไม่ได้หยิบ แล้วสั่งซํ้า หรือ ให้พูดกระตุ้นเตือนความจําเด็ก เช่น “ต่อไปทําอะไรอีกนะ?” หรือ “ตะกี้แม่สั่งอะไรอีกนะ?” ฝึกซํ้า ๆ จนเด็กสามารถทําตามคําสั่งได้ถูกต้อง

ประโยชน์เสริม IQ

ฝึกการเล่นการใช้สิ่งของตามหน้าที่ง่าย ๆ และสามารถรับฟังและทำตามคำสั่งได้ การรับฟังตามคำสั่งเป็นการฝึกความจำ และนำไปใช้ได้จริง ซึ่งเป็นประโยชน์ด้านสติปัญญาของลูกอย่างมาก

สีเทียนแท่งใหญ่ 1 กล่อง (เหมาะสำหรับเด็กวัย 2.5-3 ปี)

วิธีเล่น

1. ผู้ปกครองนํำสีเทียน มาลากเส้นเป็นวงต่อเนื่องกันให้เด็กดูเป็นตัวอย่าง
2. ให้เด็กหยิบสีเทียนและพูดว่า “(ชื่อเด็ก).หยิบสี และลากเส้นแบบนี้ดูซิ”
3.  ถ้าเด็กทําไม่ได้ให้ผู้ปกครองช่วยจับมือเด็กลากเส้นเป็นวงต่อเนื่อง
4. เมื่อเด็กเริ่มทําเองได้ปล่อยให้เด็กทําเองโดยใช้สีที่แตกต่างกันเพื่อกระตุ้นความสนใจ

ประโยชน์เสริม IQ

ฝึกการวาดภาพโดยให้เด็กเลียนแบบการขีดเขียน การเลียนแบบต้องใช้กระบวนการคิด เริ่มจากการจำ ประมวลผล และถึงจะทำตามแบบได้ ซึ่งล้วนเป็นกระบวนการฝึก IQ

พู่ไหมพรม (เหมาะสำหรับเด็กวัย 2-6 เดือน)

ไหมพรมมัดเป็นพู่ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง  8  เซนติเมตรจำนวน 2 ก้อน 2 สี สีขาวผสมดำ และสีแดงล้วน

วิธีเล่น

1. จัดให้เด็กอยู่ในท่านอนหงาย
2. ถือพู่ไหมพรมห่างจากหน้าเด็ก 30 ซม. และอยู่ในตํำแหน่งเลยจุดกึ่งกลางของใบหน้าเด็กเล็กน้อยไปทางซ้าย
3. กระตุ้นให้เด็กสนใจโดยแกว่งของเล่นให้เด็กจ้องมอง แล้วค่อยๆ เคลื่อนของเล่นนั้นให้ผ่านจุดกึ่งกลางใบหน้าเด็กไปทางด้านขวาและสลับมาทางด้านซ้าย
   หมายเหตุ ถ้าเด็กไม่มองตาม ให้ช่วยเหลือโดยการประคองหน้าเด็กเพื่อให้หันมามอง และอาจใช้ใบหน้าแม่กระตุ้นโดยการแสดงสีหน้า ยิ้ม

ประโยชน์เสริม IQ

ฝึกการมองพู่ไหมพรมผ่านเส้นแนวกลางลำตัวและมองในแนวขึ้นลง มองดูจนลับไปจากสายตา ทางด้านสติปัญญาเป็นการฝึกความเข้าใจของการคงอยู่ของวัตถุแม้จะเคลื่อนที่ก็ตาม

จะเห็นได้ว่าของเล่นที่สามารถเสริมพัฒนาการของลูกน้อยได้นั้น เราสามารถปรับเปลี่ยนวิธีการเล่นจากของเล่นชิ้นเดียวกัน ในวัยของลูกที่แตกต่างกันได้ ของเล่นจะมีค่า มีประโยชน์ ช่วยพัฒนาศักยภาพทางสติปัญญาให้แก่ลูกได้ก็ต่อเมื่อ พ่อแม่เป็นผู้กระตุ้นให้แก่ลูกนั่นเอง

ขอขอบคุณข้อมูลอ้างอิงจาก สถาบันราชานุกูล กรมสุขภาพจิต /รพ.สมิติเวช/ คู่มือส่งเสริมพัฒนาการเด็ก กรมสุขภาพจิต

อ่านต่อบทความดี ๆ คลิก

เลือกของเล่นดี ๆ ให้เบบี๋ 7 – 12 เดือน

ของเล่นธรรมชาติ ของเล่นเสริมพัฒนาการ ที่ไม่สำเร็จรูป แต่มหัศจรรย์ต่อลูกน้อย

เสริมพัฒนาการลูกด้วยของเล่นใกล้ตัว

การเลือกของเล่นเพื่อส่งเสริมพัฒนาการเด็ก