จะสั่งสอนลูกหลานให้เป็นคนกตัญญูรู้คุณ มักมาจากคำพูดและการกระทำของผู้ปกครองสะสมเป็นเยี่ยงอย่าง แต่ถ้าปลูกฝังลูกหลานด้วยตัวอย่างผิดๆ จะด้วยความตั้งใจหรือไม่ก็ตาม ก็อาจทำให้ลูกไม่เคารพพ่อแม่ หรือกลายเป็นเด็ก อกตัญญู ไปเลยก็ได
เมื่อพูดถึงเรื่องคุณธรรมในการเป็นคนดีนั้น คนจีนมักจะยึดในหลักความเชื่อต่อ “ขงจื๊อ” ซึ่งเป็นปราชญ์ที่ยิ่งใหญ่และมีอิทธิพลต่อคนจีน หลักคำสอนหนึ่งของ “ขงจื๊อ” นั้น ในเรื่องเกี่ยวกับหน้าที่หรือการจัดชุดความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล ซึ่งหนึ่งในคู่ความสัมพันธ์ก็คือบิดามารดากับบุตรธิดา โดยบิดามารดาจะต้องให้ความเมตตากรุณา และบุตรธิดาก็จะต้องให้ความเคารพและกตัญญูเวที ซึ่งความกตัญญูนี้เองที่เป็น 1ใน 8 คุณธรรมที่สำคัญของขงจื๊อ
ในอักษร “กตัญญู” ในภาษาจีน (孝) ครึ่งบนของตัวอักษรนั้นเป็นอักษรภาพของ “คนแก่” ส่วนครึ่งล่างนั้นจะเป็นตัว “เด็ก” ซึ่งหมายความว่าเมื่อพ่อแม่นั้นแก่เฒ่าลง ลูกที่อยู่เบื้องล่างจะเปรียบเสมือนมือเท้าที่คอยเฝ้ารับใช้ดูแลท่าน ดังนั้นในสังคมจีนจึงให้ความสำคัญคุณธรรมในเรื่องของ “ความกตัญญู” เป็นอันดับแรกๆ ของความดีงาม
หากแต่เมื่อสังคมเจริญมากขึ้น วิถีชีวิตของคนก็แปรเปลี่ยนไป จากครอบครัวใหญ่ที่ช่วยอยู่ดูแลกัน ก็กลายเป็นครอบครัวที่เล็กลง จนกระทั่งจีนใช้นโยบายลูกคนเดียวในสมัยหนึ่ง ทำให้ “ลูก” กลายเป็นเสมือน “ฮ่องเต้” น้อย อยากได้ต้องได้ อยากทำต้องทำ พ่อแม่ไม่กล้าแม้แต่จะขัดใจ เมื่อมีอะไรก็จะหามาให้ลูก โดยลืมไปว่าจะต้องอบรมคุณธรรมให้กับลูกด้วย
วิจัยพบ! พ่อแม่ 3 ประเภท ทำลูกกลายเป็นคน “อกตัญญู”
มีหน่วยงานวิจัยของจีนที่ได้ออกมาสำรวจพบว่า คนที่เป็นที่เคารพของเด็กสมัยนี้เป็นใครบ้าง? และจากแบบสอบถามนั้นกลับพบว่า “พ่อแม่” นั้นแทบไม่ติดใน 10 อันดับแรกเลย ในขณะที่สหรัฐฯ และญี่ปุ่นนั้น “พ่อแม่” กลับเป็นบุคคลที่เป็นที่เคารพของเด็กในอันดับ 1 และ 2 ทำไมจึงเป็นเช่นนั้นล่ะ? เกิดอะไรขึ้นกับสังคมจีน ที่ให้ความสำคัญกับคุณธรรมและความกตัญญูอย่างยิ่ง
จากการวิจัยพบว่า ในประเทศจีนนั้น พ่อนั้นได้รับการเลือกให้เป็นอันดับที่ 10 ที่ลูกให้ความเคารพ หากแต่ “แม่” นั้นน่าสงสารมากกลับเป็นอันดับที่ 11 เลย เด็กนั้นไม่เคยพูดโกหก พ่อแม่คนจีนมักจะคิดเอาเองว่า “ตนนั้นเป็นประเทศที่ซึ่งในครอบครัวมีการอบรมสั่งสอนดีที่สุดในโลก” มีคนพูดว่า “การที่จีนมีนโยบายลูกคนเดียว ทำให้เกิดโศกนาฏกรรมกับครอบครัวคนจีน”