account_circle
นั่งสมาธิ กิจกรรมสำหรับผู้ใหญ่ใช้ฝึกจิตให้สงบ คลายเครียด แต่รู้ไหมว่าเด็กก็ทำสมาธิได้ เมื่อจิตจดจ่อการเรียนรู้ก็มีประสิทธิภาพ วิธีเปลี่ยนลูกดื้อให้เชื่อฟัง
ลูกเก่งรอบด้าน แค่เพียงแม่ชวนลูก “นั่งสมาธิ”
ก่อนที่คุณพ่อคุณแม่จะชวนลูกมาร่วมกันนั่งสมาธินั้น ก่อนอื่นเราคงต้องทำความเข้าใจกับคำ ๆ นี้เสียก่อนว่าเป็นอย่างไร มีประโยชน์แค่ไหน และต้องใช้วิธีอะไรให้เหมาะกับวัยเด็กอย่างลูกน้อยของเรา เพราะคำว่า “สมาธิ” นั้น คนส่วนใหญ่มักจะเข้าใจกันว่าเป็นเรื่องของผู้ใหญ่ เรื่องของผู้ทรงศีลเท่านั้น แต่จะเป็นเช่นนั้นจริงหรือไม่ ทาง ทีมแม่ ABK ได้นำข้อมูลดี ๆ จากคุณหมอ ผศ.พญ. วิลาวัณย์ เชิดเกียรติกำจาย ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ รพ.รามาธิบดี มาฝากกัน
ขอขอบคุณคลิปจากรายการ Happy Parenting EP.19/ วิธีฝึกให้ลูกมีสมาธิ RAMA CHANNEL
หากคุณพ่อคุณแม่อยากให้ลูกเก่งรอบด้าน คงต้องเริ่มจากที่ตัวลูกเสียก่อน ด้วยการพัฒนาศักยภาพของลูกให้มีพื้นฐานที่พร้อมสำหรับการเรียนรู้ วิธีหนึ่งที่เป็นที่ยอมรับได้เป็นอย่างดี ไม่ว่าจะเป็นเด็ก หรือผู้ใหญ่ หากเราสามารถมีสมาธิจดจ่อต่อสิ่งที่ต้องการเรียนรู้ได้เป็นอย่างดีแล้วนั้น ก็จะสามารถเรียนรู้สิ่งนั้น ๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ไม่ว่าการเรียน การงานก็จะได้ผลลัพธ์ที่ดี แต่การ นั่งสมาธิ ในเด็กจะสามารถทำได้ด้วยหรือ เราจะมีวิธีการอย่างไรให้เด็กที่ไม่สามารถอยู่นิ่งได้นาน ๆ มาฝึกนั่งสมาธิเพื่อเพิ่มความสามารถในการรับรุ้ให้เขาเก่งฉลาดรอบด้านกัน
สมาธิคืออะไร ฝึกจิตไปเพื่อสิ่งใด
นั่งสมาธิ หรือการทำสมาธิ คือการฝึกปฏิบัติที่ใช้ความตั้งมั่น จดจ่อ และแน่วแน่อยู่กับสิ่งใดสิ่งหนึ่งในช่วงระยะเวลาหนึ่ง ซึ่งจะช่วยให้ผู้ปฏิบัติเกิดความสงบ เกิดความรู้สึกตัวหรือมีสติในการใช้ชีวิตมากขึ้น
ประโยชน์ของการมีสมาธิที่ดี
- ช่วยให้มีทัศนคติใหม่ ๆ ที่ดีขึ้น เมื่อต้องอยู่ในสถานการณ์ที่ทำให้เกิดความเครียด
- เพิ่มความสามารถในการรับมือกับความเครียด
- ช่วยให้เกิดการรู้จักตนเอง เมื่อมีสมาธิจดจ่อกับกิจกรรมเพียงพอ จนสามารถเรียนรู้กิจกรรมนั้น ๆ จนกระจ่างแจ้งแล้วว่าเขาชอบ หรือไม่ชอบมัน แต่ถ้าเขาเป็นคนไม่มีสมาธิก็จะทำกิจกรรมนั้น ๆ ได้เพียงผิวเผินจึงทำให้ไม่สามารถตอบได้ว่าชอบหรือไม่
- ช่วยฝึกให้ลูกมุ่งความสนใจให้อยู่กับปัจจุบัน ไม่วอกแวก
- ลดอารมณ์หรือความคิดในแง่ลบ เมื่อจิตใจสงบ
- ช่วยเพิ่มจินตนาการและความคิดที่สร้างสรรค์ เมื่อเขาพร้อมเรียนรู้ด้วยใจที่สงบพร้อมเรียน ทักษะที่ดีรอบด้านก็จะได้รับเต็มประสิทธิภาพ
- เพิ่มความอดทนอดกลั้น จากการรอคอยในกิจกรรมต่าง ๆ ที่เราเคยฝึกให้ เพราะลูกได้เรียนรู้แล้วว่าการรอคอยนำมาซึ่งผลลัพธ์ที่คุ้มค่า
- เพิ่มประสิทธิภาพในการเรียนรู้และการทำงาน
ดูอย่างไรว่าลูกเรามีสมาธิดีตามวัย
คุณหมอได้กล่าวว่า สมาธิในเด็กเล็กโดยฉพาะเด็กเล็ก 2-3 ปีนั้น เป็นกลุ่มที่ยากต่อการประเมินมาตราฐานว่าควรมีระยะเวลาในการมีสมาธิต่อสิ่งหนึ่งนานเท่าไหร่ เพราะความซน ไม่อยู่นิ่งของเขา แต่ก็มีการศึกษาในเรื่องนี้อยู่บ้างที่พอจะกล่าวได้ว่า เด็กจะมีสมาธิในระยะเวลาได้ประมาณเป็นอัตราส่วน 1 ขวบ : 3 นาที เช่น ถ้าลูกอายุ 3 ขวบ จะสามารถทำกิจกรรมได้นานเกิน 10 นาที แบบนี้ก็ถือว่าใช้ได้แล้ว แต่ถ้าต้องการฝึกให้ลูกมีสมาธิต่อสิ่งหนึ่งสิ่งใดได้นานกว่านี้ ก็อาจจะทำการแบ่งกิจกรรมดังกล่าวเป็นช่วง ๆ ใช้เวลาสั้น ๆ ย่อย ๆ ลงมาในแต่ละกิจกรรม เปลี่ยนกิจกรรมให้เด็กไม่เบื่อหน่าย หรือมีการพักเบรกให้เขาได้พัก ก็สามารถทำให้เด็กเล็กมีสมาธิได้เป็นชั่วโมง ๆ เหมือนกัน แต่ถ้าหากต้องการให้ลูกมีสมาธิที่ดี สามารถฝึกจิตให้นิ่งต่อสิ่งใดสิ่งหนึ่งจนเป็นนิสัยก็มีวิธีที่สามารถส่งเสริมให้เขาได้พัฒนาได้เช่นกัน
วิธีการส่งเสริมให้ลูกมีสมาธิเพิ่มขึ้น
- ฝึกทำอะไรทีละอย่าง ไม่ทำหลาย ๆ อย่างในเวลาเดียวกัน เพื่อให้เด็กมีสมาธิในสิ่งที่ตนเองทำอยู่ เช่น การให้ลูกดูทีวีไปพร้อมกับทานข้าว หรือ การระบายสีพร้อมกับดูทีวีไปด้วย เป็นต้น แบบนี้จะทำให้ลูกไม่มีสมาธิจดจ่อต่อสิ่ง ๆ เดียว ทำสิ่งนี้ทีสิ่งนั้นที สมาธิต่อกิจกรรมสิ่งหนึ่งกำลังจะเกิด ก็ต้องถูกทำลายลงด้วยความสนใจต่อกิจกรรมอีกสิ่งหนึ่ง ถ้าติดเป็นนิสัยไปก็จะกลายเป็นว่าลูกจะมีพฤติกรรมจับจด ไม่สามารถทำสิ่งใดสำเร็จเป็นชิ้นเป็นอันได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ข้อแนะนำของคุณหมอที่พ่อแม่ควรกังวล โทรทัศน์เป็นสิ่งเร้าที่เปลี่ยนเร็ว ทั้งภาพและเสียงที่ถูกฉายจะเปลี่ยนไวมาก เด็กก็จะจดจ่อไปกับโทรทัศน์ทำให้ไม่มีสมาธิไปกับกิจกรรมอื่น การที่ให้เด็กเล็กนั่งดูทีวีนาน ๆ ดูเหมือนจะเป็นการมีสมาธิต่อโทรทัศน์ที่ดี แต่นั่นเป็นเพราะว่ามันเปลี่ยนเร็ว เมื่อเด็กไปทำกิจกรรมอื่นที่ไม่ใช่การดูโทรทัศน์ ก็จะพบว่ากลายเป็นเด็กที่ขาดสมาธิไป
- ฝึกระเบียบวินัย ฝึกเก็บของ จัดบ้านให้เป็นระเบียบ เช่น ตั้งกฎกติกากับลูกว่าให้เล่นของเล่นได้ทีละชิ้น ทีละอย่าง เมื่ออยากเล่นของเล่นชิ้นต่อไป ต้องทำการเก็บของเล่นอีกชิ้นให้เรียบร้อยก่อน นอกจากจะได้ฝึกลูกในเรื่องระเบียบวินัยแล้ว ยังสามารถฝึกให้เขามีสมาธิอีกด้วย เพราะการที่เทของเล่นกระจัดกระจายเต็มบ้าน เขาจะใช้เวลาเล่นของเล่นแต่ละชิ้นไม่มากพอสำหรับการฝึกสมาธิ เพราะมีสิ่งเร้ามากระตุ้นให้ผละไปหาสิ่งใหม่
- ฝึกให้รู้จักการวางแผนง่าย ๆ และทำตามตารางเวลาที่ได้วางไว้ ถึงแม้ว่าในเด็กเล็กการเข้าใจในเรื่องเวลาอาจมีไม่มาก แต่เขาก็สามารถเข้าใจช่วงเวลาคร่าว ๆ ได้ เช่น เช้า กลางวัน กลางคืน พ่อแม่สามารถฝึกให้ลูกรู้จักการจัดตารางเวลาชีวิตประจำวันของเขา เช่น ตื่นนอนกี่โมง เล่นได้ถึงเวลาใด เข้านอนกี่โมง แล้วให้เขาทำตามนั้น ถ้าเราทำให้เขาเป็นกิจวัตร ลูกก็จะสามารถเรียนรู้การปฎิบัติตามตารางเวลาได้
ถ้าลูกขาดสมาธิจะกลายเป็นโรคสมาธิสั้นหรือไม่
สมองลูกเมื่อเติบโตขึ้นก็จะมีการพัฒนาไปตามวัย รวมทั้งความสามารถในการเรียนรุ้ และสมองในส่วนของสมาธิก็พัฒนาขึ้นด้วยเช่นกัน ในวัยเด็ก ลูกที่ซน สมาธิไม่ดีพอ ก็ไม่ได้หมายความว่าโตขึ้นจะกลายเป็นโรคสมาธิสั้นเสมอไป เพราะโรคสมาธิสั้นเป็นโรคชนิดหนึ่ง แต่การที่ลูกมีสมาธิไม่ดีนั้นขึ้นอยู่กับการเลี้ยงดู ที่ไม่ได้ฝึกมาให้กับเขาดีพอ
นั่งสมาธิ แนวใหม่ดึงความสนใจเจ้าตัวเล็ก
สมาธิสำหรับเด็ก ไม่ได้หมายความว่าให้คุณพ่อคุณแม่จับเจ้าตัวเล็กมานั่งนิ่ง ๆ ไม่ให้กระดุกกระดิกไปไหน แต่สมาธิสำหรับเด็ก คือ การฝึกเด็กให้มีความสนใจ หรือจดจ่อกับสิ่งใดสิ่งหนึ่งอย่างแน่วแน่และตั้งใจในชั่วระยะเวลาหนึ่ง ซึ่งอาจเป็นการสนใจในระยะเวลาสั้นหรือเป็นระยะเวลานานก็ได้ โดยจะก่อให้เกิดการเรียนรู้ พัฒนาการ และความเพลิดเพลินควบคู่กันไป
เพลงนี้ที่หนูชอบ
การใช้เพลง เป็นวิธีการที่ช่วยให้ผ่อนคลาย ทำให้เด็กหยุดความสนใจในสิ่งอื่นได้ง่าย ยิ่งหากเป็นเพลงที่เขาชอบ การจะชวนให้ลูกมานั่งฟัง หรือร้องตามจนจบเพลง ก็เป็นการช่วยให้ลูกได้ฝึกการนั่งนิ่ง สงบใจ สยบพฤติกรรมที่ซุกซนลงไปได้บ้าง เด็กบางคนอาจสงบด้วยเพลงการ์ตูนเรื่องโปรด บางคนชอบเพลงคลาสสิค บางคนอาจเป็นเพลงทำนองฟังสบาย หรือบางคนอาจจะเหมาะกับเสียงธรรมชาติมากกว่าเสียงเพลง คุณพ่อคุณแม่ก็ลองเลือกหากันดูได้ค่ะ
โยคะพาเพลิน
การเล่นโยคะ เป็นวิธีที่ผู้ใหญ่อย่างเรานิยมใช้ในการออกกำลังกายและฝึกสมาธิ แต่รู้ไหมว่า การเล่นโยคะ ก็ยังเป็นสิ่งที่สามารถนำมาใช้ในการฝึกสมาธิและสงบจิตใจให้กับเด็ก ๆ ได้ด้วย โดยการใส่เรื่องราวหรือเสียงประกอบเข้าไป ก็จะยิ่งทำให้เกิดความน่าสนใจ ที่สำคัญการได้ทำกิจกรรมร่วมกับคุณพ่อคุณแม่เป็นสิ่งที่เด็กทุกคนชื่นชอบ การได้เลียนแบบทำตามพ่อแม่เป็นวิธีจูงใจให้ลูกหันมาฝึกโยคะ สงบจิตใจได้ไม่ยากเลย
ของเล่นที่ต้องใช้ความพยายาม
ของเล่นสำหรับเด็กช่วยส่งเสริมพัฒนาการด้านต่าง ๆ ได้เป็นอย่างดี และเป็นตัวช่วยที่ดีในการฝึกให้ลูกมีสมาธิ แต่คุณพ่อคุณแม่ควรเพิ่มความใส่ใจในการเลือกซื้อของเล่นเสียหน่อย เช่น ของเล่นแนวตัวต่อ ของเล่นชุดสวนสัตว์แนวบทบาทสมมติ เพราะของเล่นเหล่านี้เป็นของเล่นที่ต้องใช้เวลาในการประกอบ หรือจัดวางให้เป็นเรื่องเป็นราว การเล่นแบบนี้ก็จะเป็นการเสริมสมาธิให้ลูกได้อีกทางหนึ่ง นอกเหนือจากทักษะอื่น ๆ เช่น การฝึกจินตนาการ การฝึกใช้กล้ามเนื้อ และการประสานสายตามือเท้า ซึ่งเป็นทักษะที่ลูกจะได้รับพร้อมกันไป
นิทานก่อนนนอน
ก็เป็นอีกตัวช่วยที่ดีในการฝึกให้ลูกมีสมาธิ นอกเหนือจากการนั่งสมาธินิ่ง ๆ เพียงอย่างเดียว นิทานที่ถูกเล่าโดยเสียงของคุณพ่อคุณแม่นั้น เป็นนิทานที่ดึงความสนใจของลูกเราได้เป็นอย่างดี ไม่เชื่อต้องลองพิสูจน์ดู เวลาที่คุณพ่อคุณแม่เรียกมาล้อมวงนั่งฟังนิทาน ลูกจะสามารถหยุดทุกกิจกรรมแล้วรีบวิ่งมานั่งฟังอย่างตั้งอกตั้งใจได้อยู่นานจนจบเรื่องเลยทีเดียว
เสริมกิจกรรม
คุณพ่อคุณแม่ควรส่งเสริมกิจกรรมต่างๆ ให้เหมาะสมตามวัย เช่น ว่ายน้ำ เรียนดนตรี หรือกิจกรรมทางศิลปะต่าง ๆ ให้หลากหลาย เพราะการที่คุณพ่อคุณแม่ให้ลูกน้อยได้รู้จักทำกิจกรรมต่าง ๆ มากขึ้น จะเป็นการปลูกฝังความสนใจและสมาธิได้เป็นอย่างดี
อยู่กับธรรมชาติ
ลักษณะพิเศษของธรรมชาติ คือ ความสงบนิ่ง การให้เด็กได้คุ้นเคยกับธรรมชาติ จะช่วยให้เขาสงบนิ่งมากยิ่งขึ้น โดยอาจจะเริ่มจากการที่คุณพ่อคุณแม่พาลูกไปเดินเล่นที่สวนสาธารณะแล้วให้ชี้ชวนให้เขาสังเกตในสิ่งต่าง ๆ ได้สัมผัส ได้เรียนรู้ และฝึกจิตให้สงบนิ่ง อีกกิจกรรมที่เด็ก ๆ ชื่นชอบมากกับเรื่องธรรมชาติ นั่นคือ การให้ลูกได้ทดลองปลูกพืช ปลูกผักด้วยตัวเขาเอง แล้วให้ดูแล สังเกตุ และรอคอยการเจริญเติบโตของมัน นอกจากลูกจะได้เรียนรู้วงจรธรรมชาติของต้นไม้แล้ว เขายังเข้าใจได้ถึงผลลัพธ์ที่น่าภาคภูมิใจหากเขารู้จักรอคอย ใส่ใจต่อสิ่งนั้น
การฝึกลูก นั่งสมาธิหรือทำสมาธิจากกิจกรรมอื่น ๆ นั้น นอกจากจะช่วยเขาในเรื่องพื้นฐานความพร้อมต่อการเรียนรู้ทักษะรอบด้านให้มีประสิทธิภาพแล้ว การที่พ่อแม่ชวนลูกมานั่งสมาธินั้น ก็เป็นการเปิดประตูสู่การสอนสั่งลูกในเรื่องหลักธรรมะ ที่มีคุณค่าต่อการดำรงชีวิตของเขาต่อไปในอนาคตอีกด้วย คนทุกคนเกิดมาล้วนแต่มีความตั้งใจที่จะเป็นคนดี แต่ความว่า “คนดี” ของแต่ละคนอาจไม่เหมือนกัน หากเราสร้างบรรทัดฐานการประพฤติปฎิบัติดี แก่ลูกตั้งแต่วัยเด็กแล้ว ความคิดอ่านของเขาเมื่อโตขึ้นก็ย่อมเป็นไปในทางที่ถูกที่ควรอย่างแน่นอน
การสอนลูกให้นั่งสมาธิตั้งแต่ลูกยังเล็ก ๆ เท่ากับเป็นการฝึกให้ลูกคุ้นกับความสงบใจตั้งแต่เด็ก แล้วลูกจะเป็นคนดีตลอดชีวิต เพราะเขาสามารถควบคุมจิตใจให้เป็นสมาธิ ไม่หวั่นไหวไปกับสิ่งที่เย้ายวนใจ และมั่นคงอยู่ในความดีที่คุณพ่อคุณแม่ปลูกฝังไว้ให้แก่เขานั่นเอง
ขอขอบคุณข้อมูลอ้างอิง จาก RAMA CHANNEL / pobpad
อ่านต่อบทความดี ๆ คลิก
เลี้ยงลูกให้ เก่ง ดี มีสุข ไปกับเรา คลิกติดตามที่