อาจเป็นคำถามในใจคุณพ่อคุณแม่หลายท่านที่มีลูกเล็กโดยเฉพาะในวัยทารก ว่าจำเป็นต้องพาลูกไปเข้าเรียนสถาบันเสริมทักษะหรือพัฒนาการต่างๆ ที่เปิดกันมากมายหรือเปล่า? เรามาพบคำตอบของคุณหมอสุธีรา เอื้อไพโรจน์กิจ ผู้เชี่ยวชาญด้านทารกแรกเกิดกันดีกว่าค่ะ
Q: ลูกเพื่อนอายุ 6 เดือน คุณแม่พาลูกไปเรียนเสริมทักษะประสาทสัมผัสและพัฒนาการ กับสถาบันเสริมพัฒนาการเด็กแล้วค่ะ เขาบอกว่าจะช่วยให้ลูกมีพัฒนาการดีและฉลาด ตอนนี้ลูกตัวเองใกล้จะ 1 ขวบ จึงขอปรึกษาคุณหมอว่าการพาลูกไปเสริมทักษะตั้งแต่ลูกยังเล็กๆ แบบนี้จะช่วยลูกให้มีพัฒนาการดีหรือสมองดีได้จริงหรือ?
A: การสอนลูกทำได้ตั้งแต่แรกเกิดค่ะ ผู้เชี่ยวชาญด้านพฤติกรรมเด็กบอกว่า ลูกเรียนรู้ได้ตลอดเวลา แม้แต่ตอนที่คุณคิดไม่ถึง เช่น เห็นลูกนั่งเฉยๆ สำหรับการสอนลูก ใครเป็นคนสอนก็ได้ ถ้าพ่อแม่สอนเองได้คือดีที่สุด โดยพ่อแม่ไม่ต้องเครียดว่า สอนลูกไม่เป็น เล่นกับลูกไม่เป็น
กฎข้อแรกคือต้องผ่อนคลาย บางทีพ่อแม่อาจกำหนดกิจกรรมให้ลูก และเวลาเล่นกับลูก ให้พ่อแม่คอยสอนไปด้วยว่าอันนี้คืออะไร ลูกจะได้สนุกไปด้วยเรียนรู้ไปด้วยหรือบางทีอาจเปิดโอกาสให้ลูกได้เป็นผู้นำการเล่นในแบบของลูกเอง ซึ่งการเล่นไม่จำเป็นต้องใช้อุปกรณ์หลายอย่าง อาจใช้แค่กระดาษแข็งเพียงไม่กี่แผ่นก็ได้ บางครั้งพ่อแม่ไม่ต้องจับคู่เล่นกับลูกตลอดเวลาเพราะพ่อแม่ก็มีงานบ้านต้องทำ แต่ต้องจัดสถานที่และสิ่งแวดล้อมให้เหมาะสมกับการสำรวจสิ่งต่างๆ รอบๆ ตัวของลูก เช่น วัยทารก อาจให้ลูกอยู่ในที่ปลอดภัยและสามารถมองดูสิ่งต่างๆ รอบๆ ตัวได้ ควรฝึกให้อยู่คนเดียว เล่นคนเดียวบ้าง เพื่อเป็นการสอนให้ลูกเข้าใจความเป็นจริงของโลกว่าบางครั้งเราก็ต้องอยู่คนเดียว มีความสุขกับตัวเองได้
ส่วนโรงเรียนเสริมพัฒนาการจะสอนให้รู้จักจำนวน ตัวหนังสือ รูปทรง ผ่านการเล่นการเล่านิทาน การร้องรำทำเพลงการผลัดกันเล่นของเล่น เรียนรู้การอะลุ้มอล่วย การแก้ปัญหา การรักษาวินัย ฝึกการทำสิ่งต่างๆ ด้วยตัวเอง ไม่ใช่เป็นการนั่งเรียนเหมือนเด็กโต สิ่งสำคัญคือการฝึกให้ลูกเข้าสังคม ซึ่งบางบ้านไม่สามารถจัดให้ได้ อาจเพราะสังคมไม่ได้เอื้อให้ลูกได้เรียนรู้ที่จะเล่นกับเพื่อนวัยใกล้กัน แต่การพบปะคนอื่น เข้าคอร์สต่างๆ ก็มีจุดอ่อนด้วยเช่นกัน คือ ลูกอาจป่วยง่ายขึ้น ซึ่งเด็กที่อยู่บ้านโอกาสป่วยจะน้อยกว่าค่ะ
คุณพ่อคุณแม่อาจลองพาลูกไปทดลองเรียนดูว่าลูกชอบไหม และควรจะนำสิ่งที่เขาสอนกลับมาสอนเอง และปฏิบัติต่อเนื่องที่บ้านให้ลูกเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง เป็นนิสัย ไม่ใช่พอสอนเสร็จในห้องเรียนก็จบๆ ไป แบบนี้เรียนเท่าไหร่ ก็คงไม่ได้ผล การแค่พาลูกไปเข้าคอร์ส เรียนเสริมทักษะ อย่างเดียวนั้นคงไม่สามารถเพิ่มศักยภาพให้ลูกได้เต็มร้อยเพราะใช้เวลาเพียงอาทิตย์ละไม่กี่ชั่วโมง พ่อแม่มีเวลาอยู่กับลูกที่บ้าน ให้ปรับหลักการที่ได้จากครูมาสอนลูกที่บ้าน ยิ่งเด็กเล็กๆ ยิ่งสอนง่ายและเวลาจะสอนอะไรให้สอนเหมือนกับการเล่นเกม เด็กๆ ชอบใช้เวลาอยู่ร่วมกับพ่อแม่อยู่แล้วค่ะ
สิ่งที่โรงเรียนเสริมพัฒนาการสอนโดยมากก็เป็นกิจกรรมที่กระตุ้นพัฒนาการได้จริง แต่เด็กที่ได้รับการฝึกจากพ่อแม่ก็มีระดับพัฒนาการไม่ต่างจากเด็กที่เข้าโรงเรียนเสริม ขึ้นอยู่ว่าได้ฝึกให้ลูกได้มากแค่ไหน สำหรับกิจกรรมต่างๆ ที่พ่อแม่สามารถสอนเองได้ให้ศึกษาได้จากเว็บไซต์ www.homeschoolthailand.com และ www.พัฒนาการ.com
จากคอลัมน์ Baby Q & A นิตยสาร Amarin Baby & Kids ฉบับเดือนพฤษภาคม 2559
บทความโดย: พญ. สุธีรา เอื้อไพโรจน์กิจ กุมารแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านทารกแรกเกิด
ภาพ: Shutterstock