ผมไฟ คือผมของเด็กแรกเกิดที่มีมาตั้งแต่อยู่ในท้อง ในการ โกนผมไฟ จะนิยมไปหาพระอาจารย์ที่วัด เพื่อหาฤกษ์ที่นิยมทำกันคือ เดือน 4 – 6 และเดือน 12 ตามความเชื่อของคุณพ่อ คุณแม่ในสมัยก่อน เชื่อว่าจะเป็นมงคลแก่ลูก และครอบครัว โดยมีหลักเกณฑ์ สิ่งที่ต้องเตรียม และพิธีดังนี้
หลักเกณฑ์ในการโกนผมไฟ
1.ถ้าคนในครอบครัวถึงแก่ความตายในปีนั้นจะโกนไม่ได้ ปีถัดไปค่อยดูกันใหม่
2.ในครอบครัว ถ้าลูกไม่ได้โกนผมไฟ แล้วท้องขึ้นมาอีก ต้องรอจนกว่าจะคลอด และโกนผมไฟพร้อมกัน
3.โกนผมไฟเมื่อไหร่ก็ได้ หรือโกนในวันทำบุญ ไหว้บรรพบุรุษก็ดี
4.ถ้ายังไม่สามารถโกนผมไฟได้ ให้พ่อแม่เก็บรักษาผมเอาไว้ ปล่อยให้ยาว จะมัดจุกหรือถักเปียก็ตามใจ ห้ามโกนทิ้งไปเฉยๆ ถ้ายังไม่ถึงเวลา เพราะตามความเชื่อถือว่าจะเป็นอัปมงคลแก่เด็ก และครอบครัว
สิ่งที่ต้องเตรียมการโกนผมไฟ
1.หาฤกษ์ โดยให้พระอาจารย์คำนวณหาวันให้
2.นิมนต์พระจำนวน 5 รูป หรือ 8 รูป ตามศรัทธา
3.เชิญญาติมิตร
4.จัดหาเครื่องใช้ในพิธีโกนผมไฟ คือ หม้อทะนน 2 ใบ, ขมิ้น, ป่อย, กระแจะ, น้ำอบ, มีดพร้า, ขวานถาก และเสียม ถ้าโกนผมเด็ก 2 คนก็ให้เพิ่มจำนวน และเตรียมสำหรับแมวอีก 1 ที่ด้วย
5.จัดหาเครื่องสังเวยสู่ขวัญเด็ก อย่างละ 3 ที่ ถ้าเด็ก 2 คน เพิ่มอีก 1 เท่า มีดังนี้
- กล้วยสุก 3 หวี แบ่งใส่จาน 3 ใบ
- มะพร้าวอ่อน 3 ผล แบ่งใส่จาน 3 ใบ
- หมากพลู 3 จานๆ ละ 3 พลูซ้อนกัน หมากวางตรงกลาง
- ขนม ข้าวสุก ข้าวเหนียว 3 จาน วางข้าวสุกก่อน วางข้าวเหนียวบน วางขนมไว้บนสุด (ขนมจำพวกรูปกุ้ง ปู ปลา) และปักเทียนจานละ 1 เล่ม
- สำรับกับข้าว 3 สำรับๆ ละ 7 ถ้วย แกงที่ต้องมีคือ แกงฟักเขียว แกงฟักทอง แกงขี้เหล็ก แกงลูกชิ้นปลา และแกงอย่างอื่นอีก 3 อย่าง ให้ครบ 7 อย่างเป็นใช้ได้
- น้ำบริสุทธิ์ 1 ขัน
- ทำไม้คันเบ็ด ลักษณะคล้ายไม้เรียวปลายผูกเชือก ปลายเชือกผูกแหวนทอง มีหัวพลอยหรือเพชรห้อยไว้
- เครื่องบูชาขวัญ หมอขวัญ (บูชาครู)1 พาน ประกอบด้วย ธูป เทียน ดอกไม้ และเงิน 12 บาท
- ปลาย่าง ตัวขนาดพอประมาณ 3 ตัว วางบนจานขนมทั้ง 3 จานๆ ละ 1 ตัว