Q: ลูกชายอายุย่างสองขวบแล้วค่ะ คุณแม่ควร เลิกนมมื้อดึก หรือเปล่า และนมมื้อดึกจะส่งผลให้ฟันผุหรือเปล่าคะ
เด็กอายุหนึ่งขวบขึ้นไป ควรได้รับการฝึกให้นอนหลับยาวโดยไม่ตื่นขึ้นมาดูดนมกลางดึก เพราะการกินนมตอนกลางคืนจะทำให้ฟันผุง่าย (คราบนมตกค้างในปากจะถูกแบคทีเรียในปากย่อยจนเกิดสารที่ทำให้ฟันผุกร่อน) และเด็กวัยนี้ก็มีฟันขึ้นหลายซี่แล้ว หากลูกกินนมผง คุณแม่ควรฝึกให้เลิกกินนมตอนกลางคืนได้แล้วค่ะ ให้ลูกกินข้าว 3 มื้อ ส่วนนมควรให้กิน 20-28 ออนซ์ต่อวัน โดยเฉลี่ย 24 ออนซ์ต่อวัน แบ่งให้กิน 3-4 ครั้ง แล้วแปรงฟันหรือเช็ดปากให้สะอาดก่อนเข้านอน การกินนมแล้วหลับไปพร้อมขวดคาปากหรือให้น้ำตามเพียงเล็กน้อย รวมถึงการตื่นกลางดึกแล้วกินนมเพื่อทำให้หลับต่อได้ จะทำให้มีปัญหาฟันผุ ลูกได้รับนมมากเกินไป เป็นโรคอ้วน หรือเกิดปัญหากินข้าวมื้อเช้าได้น้อย
ดังนั้น หากลูกกินข้าวและนมในปริมาณที่เหมาะสมแล้วในช่วงระหว่างวัน การที่ลูกตื่นตอนกลางคืนแล้วเรียกหานม ก็ไม่ได้แสดงว่าเขาหิว แต่เป็นเพราะเคยชินกับการดูดนมเพื่อกล่อมให้หลับ และไม่เคยถูกฝึกให้หลับด้วยตัวเอง แต่คุณแม่ยังไม่ต้องท้อใจ เพราะเราฝึกลูกได้หลายวิธีค่ะ
อ่านต่อ “ลูกกินนมแม่ ต้องเลิกนมมื้อดึกไหม?” คลิกหน้า 2
กรณีกินนมแม่ใส่ขวดก็เช่นเดียวกัน ควรฝึกให้เลิกกินนมกลางคืนค่ะ เพราะไม่มีประโยชน์ในการกินแต่อย่างใด ทำให้สิ้นเปลืองนมแม่ที่สะสมไว้ในสต๊อก
แต่หากเป็นการกินนมแม่จากเต้า กรณีที่คุณแม่ทำงานนอกบ้าน ช่วงกลางวันลูกไม่ได้ดูดเต้า หากได้ดูดช่วงกลางคืน คืนละ 2-3 ครั้ง ข้อดี คือได้กระตุ้นให้คุณแม่สร้างน้ำนมต่อเนื่อง เพราะถ้าลูกหลับยาว แล้วคุณแม่หลับยาวตามลูก ไม่ได้ลุกขึ้นมาปั๊มนม จะทำให้น้ำนมลดลง จากงานวิจัยพบว่า กลุ่มเด็กที่ตื่นมากินนมแม่จากเต้าตอนกลางคืนไม่ได้มีปัญหาฟันผุหรือขาดโกร๊ธฮอร์โมนมากกว่าเด็กที่ไม่ได้ตื่นกินนมแม่
อย่างไรก็ตาม ถ้าลูกตื่นมาดูดนมแม่บ่อยแทบทุกชั่วโมง จะทำให้คุณแม่เหนื่อยมากเกินไป ควรฝึกให้ลูกหลับยาว แล้วคุณแม่ใช้วิธีตื่นขึ้นมาปั๊มนมออก แทนการให้ลูกดูด หากต้องการรักษาระดับการสร้างน้ำนมเอาไว้
ทั้งนี้มีบางกรณีที่ลูกอยู่กับแม่ตลอดเวลา ลูกดูดเต้าช่วงกลางวันจุ๊บๆ จิ๊บๆ ไม่เต็มที่ อาศัยกินหนักช่วงกลางคืน เนื่องจากแม่มีปัญหานมพุ่งไหลแรง กลางวันดูดท่านั่ง ลูกกลัวสำลักจึงดูดเบาๆ แต่กลางคืนดูดท่านอน จะช่วยให้ไม่สำลักนมที่พุ่งแรง แสดงว่าลูกอาศัยกินช่วงกลางคืน หากคุณแม่ไม่ทราบ แล้วจับลูกฝึกให้หลับยาวกลางคืน อาจทำให้มีปัญหาลูกน้ำหนักขึ้นไม่ดี เพราะลูกได้นมช่วงกลางวันไม่พอ จึงควรปรับการกินนมช่วงกลางวัน ให้ได้รับนมเต็มที่ โดยจัดท่าดูดที่ช่วยให้น้ำนมไม่พุ่งแรงเกินไป เมื่อลูกกินนมช่วงกลางวันได้เพียงพอ การงดนมช่วงกลางคืน ก็ทำได้เช่นกัน
อ่านต่อ “วิธีเลิกนมมื้อดึก + ฝึกลูกหลับยาว” คลิกหน้า 3
วิธีเลิกนมมื้อดึกและฝึกลูกหลับยาว
1. บางคนเพียงต้องการดูดเพื่อให้หลับ
คุณแม่อาจลองให้ดูดจุกหลอกหรือดูดน้ำเปล่าแทน เพื่อลดโอกาสเกิดฟันผุ
2. ถ้าลูกไม่ยอมดูดน้ำเปล่า
คุณแม่อาจลองใช้วิธีชงนมให้เจือจางลงเรื่อยๆ เพื่อให้ลูกรู้สึกว่านมไม่อร่อยเท่าเดิม
3. ปล่อยให้ลูกร้องไปเลยค่ะ!
แต่ต้องอธิบายให้คนที่บ้านเข้าใจว่ากำลังฝึกหย่านมมื้อดึกอยู่ รับรองว่าเขาจะไม่ป่วยเพราะร้องไห้มากๆ และนานๆ แน่นอน โดยทั่วไปคืนแรกลูกอาจตื่นขึ้นมาร้องกินนมตอนดึกนาน 1 – 2 ชั่วโมงจนเหนื่อยแล้วหลับไปเอง แต่จะลดลงเรื่อยๆ และไม่ตื่นอีกภายใน 1 – 2 สัปดาห์ คุณแม่อาจอุ้ม ตบก้นเบาๆ หรือร้องเพลงกล่อมได้ แต่ไม่ต้องให้นม ผู้เชี่ยวชาญบางคนแนะนำว่าน่าจะถือโอกาสแยกห้องในช่วงนี้ไปเลย โดยคุณแม่อาจใช้วิธีเดินเข้าไปหาเป็นพักๆ เพื่อดูว่าเขายังปกติดีหรือเปล่า
หรือเมื่อลูกร้องกินนม ให้ลูกกินน้ำเปล่า แต่ไม่ให้นม คุณแม่บอกลูกได้ “ไม่มีนมกลางคืนแล้ว กินอีกครั้งตอนสว่างนะจ๊ะ” พูดทุกๆ วัน ถึงลูกยังฟังไม่รู้เรื่องก็ไม่เป็นไร
เคล็ดลับฝึกลูกหลับยาว…ว
ควรจัดสภาพห้องให้อบอุ่น ไม่มีเสียงดังรบกวน มีกิจกรรมก่อนนอนทำเป็นกิจวัตร เวลาเดิม ลูกจะรู้ว่า เมื่อเริ่มทำกิจกรรมนี้เป็นอันว่ากำลังจะได้เวลานอนยาวแล้ว เช่น อาบน้ำ ใส่ชุดนอน กินนม แปรงฟัน กล่อมนอนโดยร้องเพลงหรือเล่านิทาน เข้านอนตรงเวลากันทุกวัน กล่าวราตรีสวัสดิ์แล้วบอกลูกว่า “ไม่มีนมกลางคืนแล้วนะจ๊ะ กินอีกครั้งตอนสว่าง”
บทความโดย : พญ.สุธีรา เอื้อไพโรจน์กิจ กุมารแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านทารกแรกเกิด และกองบรรณาธิการนิตยสาร Amarin Baby & Kids
เรียบเรียง : กองบรรณาธิการเว็บไซต์
ภาพ : (ภาพหลัก) ช่างภาพนิตยสาร Amarin Baby & Kids, Shutterstock