(ขอบคุณภาพจาก IG :pat_napapa)

ส่วนการผ่าคลอด  แม่ต้องอดอาหารและน้ำหลังการผ่าตัด  ร่างกายอ่อนเพลียจากการผ่าตัด  ทำให้การสร้างน้ำนมของแม่ที่ผ่าตัดคลอดจะช้ากว่าแม่ที่คลอดธรรมชาติ 2-3 วัน  เพื่อช่วยให้การสร้างน้ำนมเร็วขึ้น  จะต้องให้ลูกดูดนมแม่ให้เร็วที่สุด  ดูดบ่อยๆ  ดูดให้ถูกวิธี  และเมื่อแพทย์อนุญาตให้ทานอาหารได้  แม่ก็ต้องทานอาหารประเภทน้ำมากๆ  เพราะร่างกายจำเป็นต้องใช้น้ำในการสร้างน้ำนม นอกจากนี้ แม่ก็ต้องพักผ่อนให้พอเพียงอีกด้วย การต้อนรับญาติๆ หรือเพื่อนๆที่มาเยี่ยมตลอด ในช่วงสัปดาห์แรกหลังคลอด จนไม่ได้พักผ่อน  สามารถส่งผลกระทบทำให้สร้างน้ำนมได้น้อยเช่นกัน

อย่างไรก็ตาม การกระตุ้นเต้านมโดยให้ทารกดูดนมประมาณ 3-5 นาทีแม้ยังไม่มีน้ำนมมา (ให้ก่อนให้นมลูกทุกครั้ง) วันละอย่างน้อย 6 ครั้งในช่วงแรกจะช่วยกระตุ้นให้น้ำนมมาเร็วขึ้นและมากเพียงพอ และเมื่อน้ำนมมาแล้ว เพิ่มการให้ในแต่ละครั้งนานขึ้นเป็นครั้งละ 10-15 นาที การมีความพยายามและตั้งใจของคุณแม่โดยให้กระตุ้นบ่อยพอและนานพอในแต่ละครั้งจะช่วยให้ปริมาณน้ำนมมาได้พอเพียงกับความต้องการของลูกได้ และคุณแม่จะภูมิใจที่สามารถให้นมแม่ที่มีประโยชน์แก่ลูกได้

Must read : อุ้มลูกดูดนม ด้วย 6 เคล็ดลับ ท่าอุ้มกระตุ้นน้ำนม

กระบวนการสร้างน้ำนม

เมื่อเริ่มตั้งครรภ์ได้ 8 สัปดาห์ เต้านมจะเริ่มมีการเปลี่ยนแปลง คือ ที่ลานหัวนมจะใหญ่และสีเข้มขึ้น หัวนมอาจจะตั้งขึ้น เต้านมแข็งและตึง จากนั้นจะค่อยๆ ขยายขนาดออก  ซึ่งเต้านมใหญ่หรือเล็กนั้นขึ้นอยู่กับไขมันในเต้านม ฉะนั้นจึงไม่เกี่ยวกับการมีน้ำนมว่าจะมีปริมาณมากหรือน้อย ซึ่งขึ้นอยู่กับจำนวนต่อมน้ำนมภายในเต้านมมากกว่าเมื่อตั้งครรภ์ในช่วง 2 – 3 เดือนสุดท้ายก่อนครบกำหนดการคลอดฮอร์โมนโปรแลคตินจะมีระดับสูงขึ้น ซึ่งฮอร์โมนตัวนี้เป็นตัวการสำคัญในการผลิตน้ำนม แต่ไม่เกี่ยวกับการไหลของน้ำนม ซึ่งน้ำนมจะไหลออกมาได้ดีต้องมีขึ้นร่วมกับการดูดของลูกน้อย ซึ่งเราจะเรียกว่า Reflex 5 อย่าง

• Reflex 3 อย่างจากลูก   1. ลูกอ้าปากหาหัวนม (Searching) 2. ลูกดูด (Sucking)3. ลูกกลืนน้ำนม (Swallowing)
• Reflex 2 อย่างจากแม่ 4. Plolactin reflex (เป็น reflex จากร่างกาย) ยิ่งลูกดูดมาก ร่างกายก็จะหลั่งโปรแลคตินมาก ทำให้มีการผลิตน้ำนมมากขึ้น 5. Oxytocin reflex (เป็น reflex จากจิตใจแม่) ถ้าแม่มีอารมณ์ดี ไม่เครียด จะยิ่งทำให้การไหลของน้ำนมเป็นไปด้วยดี

Must read : กลไกการหลั่งน้ำนมที่แม่มือใหม่ควรรู้!

ท่อน้ำนมอุดตัน เกิดจาก?

เป็นเรื่องปกติสำหรับผู้หญิงหลายคนที่จะมีอาการท่อน้ำนมอุดตันถ้าเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ ท่อน้ำนมอุดตันมีอาการปวดบวมและเป็นก้อนในเต้านม ซึ่งไม่เกี่ยวข้องกับการมีไข้หรืออาการอื่น ท่อน้ำนมอุดตันเกิดขึ้นเมื่อน้ำนมไม่ถูกระบายออกและเกิดการอักเสบ จากนั้นแรงดันที่เกิดจากการอุดตัน และเนื้อเยื่อบริเวณใกล้เคียงจะเกิดการอักเสบ ท่อน้ำนมอุดตันมักเกิดทีละข้าง  ปัญหาท่อน้ำนมอุดตัน เป็นเพราะน้ำนมบริเวณนั้นข้นมากจนทำให้ไหลไม่สะดวก และอุดตันคั่งค้างอยู่ในท่อน้ำนมท่อใดท่อหนึ่ง น้ำนมส่วนที่เหนือจุดที่อุดตันขึ้นไปจะคั่งจนเกิดเป็นก้อนไตแข็งๆ อาจเกิดจาก

• ให้ลูกดูดนมไม่บ่อยพอ เพราะแม่เจ็บนมอันเนื่องมาจากหัวนมแตก เป็นต้น
• ระบายน้ำนมออกจากเต้าไม่หมด
• ผลจากแรงกดทับเต้านม อาจเกิดจากการสวมเสื้อชั้นในที่คับเกินไป นอนตะแคงทับข้างนั้นนาน เป็นต้น
• เต้านมใหญ่หย่อนยาน ทำให้ส่วนล่างระบายน้ำนมออกไม่ได้ดี

ทำไมต้องเปิดท่อน้ำนม?

อาการท่อน้ำนมอุดตันนั้น เกิดจากการที่น้ำนมไหลไม่สะดวกจากการอุดตันของท่อส่งน้ำนม ทำให้เต้านมแข็ง เป็นแผ่นหนา หรือเป็นก้อนอยู่ใต้ผิวหนัง คลำพบก้อนแข็งบริเวณที่ท่อน้ำนมอุดตัน ลักษณะหัวนมและลานนมผิดรูปไป บางครั้งอาจมีอาการเส้นเลือดปูดออกมาอย่างเห็นได้ชัด ลูกดูดนมไม่ออก หรือดูดได้เพียง 20%เท่านั้น บางครั้งอาจจะพบจุดสีขาวที่หัวนม (White dot) อาการท่อน้ำนมอุดตัน สามารถพัฒนาไปเป็นเต้านมอักเสบ Mastitis ได้ หากปล่อยทิ้งไว้นาน และไม่ได้รับการรักษา

Must read : เต้านมคัด ปวดมาก แก้ไขอย่างไรดี ?

ชมคลิป >> “การนวดเปิดท่อน้ำนม” คลิกหน้า 3