อุปกรณ์ไอทีสำคัญต่อชีวิตและอนาคตของเด็กไทยแน่ๆ คำถามคือมีปัญญาจะใช้หรือเปล่า
คำว่า “มีปัญญา” หรือ “ไม่มีปัญญา” ไม่ได้หมายถึงความฉลาด แต่ขึ้นกับทักษะ 2 ประการ คือ ทักษะเรียนรู้ (learning skills) และทักษะชีวิต (life skills)
ทักษะเรียนรู้ หมายถึง ความสามารถที่จะเรียนรู้ด้วยตนเอง ก่อนหน้าจะเรียนรู้ด้วยตนเองยังมีเรื่องความอยากรู้ ความใฝ่รู้ ความกระตือรือร้นที่จะค้นหาคำตอบ ไปจนถึงได้คำตอบมาแล้วยังขี้สงสัยไม่เชื่อในทันที ตามหาคำตอบที่สองต่อ
ซึ่งความอยากรู้และใฝ่รู้จะยากที่สุด เด็กส่วนใหญ่ไม่ได้อยากรู้อะไรมากนักนอกจากเรื่องที่ต้องสอบ ไม่ใฝ่รู้มากไปกว่าเรื่องที่ครูติว หลายครั้งที่สงสัยอะไรบางอย่างวาบขึ้นมาในใจก็ไม่กระตือรือร้นมากพอที่จะลุกไปเปิดหนังสือหรือเปิดคอมพิวเตอร์หาคำตอบ อ่านข่าวหรือฟังข่าวอะไรก็เชื่อตามกันไปหมดโดยไม่มีแม้กระทั่งความคิดที่จะ “ไม่เชื่อ” การศึกษาแบบของบ้านเราทำลายทั้งหมดนี้มาเรื่อยๆ ตั้งแต่เตรียมอนุบาล ดังนั้นยื่นสมาร์ทโฟนที่ดีที่สุดให้เขาก็ไม่ได้อยากเรียนรู้อะไร
อ่านต่อ “ทักษะชีวิต หมายถึงอะไร” คลิกหน้า 2
ทักษะชีวิต หมายถึง ความสามารถที่จะใช้ชีวิตอย่างมีความหมายไปเรื่อยๆ โดยไม่ยอมแพ้ ประกอบด้วยความสามารถในการมองไปยังอนาคต เห็นภาพฝันของตนเอง อยากได้อะไร อยากเป็นอะไร รู้จักวางแผนไปถึงอนาคตนั้น กล้าตัดสินใจทำตามแผนแม้ว่าแผนจะไม่ดีที่สุด ตัดสินใจไปแล้วหากผิดพลาดหรือไม่ดีพอก็ยอมรับผิด ไม่ตีโพยตีพายหรือโทษคนอื่นโทษพ่อแม่ รู้จักปรับแผน เปลี่ยนแผน เปลี่ยนเส้นทางเดิน ลงมือปฏิบัติการอีกครั้งหนึ่ง พลาดหรือล้มก็นอนพัก ไม่ยอมแพ้แล้วลุกขึ้นใหม่ได้อีก เป็นเช่นนี้เรื่อยไป ทักษะชีวิตเป็นของฝึกได้ด้วยการฝึกทำงานบ้าน ซึ่งการศึกษาในศตวรรษที่ 21 คือไม่สอน แต่ฝึกทักษะการแก้โจทย์ปัญหาด้วยความรู้ แต่การศึกษาบ้านเราไม่มีให้อีกเช่นกัน การสอนหนังสือและท่องสอบเอาชนะกันไม่ฝึกทักษะชีวิต พลาดก็ฆ่าตัวตาย
วกกลับมาเรื่องอุปกรณ์ไอที มีความสำคัญมาก ดีกว่าและเร็วกว่าห้องสมุดหรือหนังสือแน่ๆ (ถึงอย่างไรห้องสมุดและหนังสือยังมีประโยชน์อยู่) ปัญหาคือเรากำลังเผชิญปัญหาว่าเด็กไทยมิได้ใช้ไอทีเพื่อพัฒนาชีวิตของตนเอง ในทางตรงข้ามกลับใช้ไอทีไปกับกิจกรรมที่ไม่มีประโยชน์หรือไม่ตรงประเด็น (irrelevant) เสียมาก เมื่อวัตถุประสงค์หรือเป้าหมายของการใช้ไอทีไม่ชัดเจนเสียแล้ว ของเล่นเสริมทักษะหรือ gadget ต่างๆ ก็จะกลายเป็นของฟุ่มเฟือย คุณพ่อคุณแม่ก็บริหารเงินภายใต้หัวข้อสิ่งฟุ่มเฟือย หากวัตถุประสงค์หรือเป้าหมายของการใช้ไอทีชัดเจน ของเล่นเสริมทักษะหรือ gadget ต่างๆ ก็จะกลายเป็นของจำเป็น คุณพ่อคุณแม่ก็บริหารเงินภายใต้หัวข้อสิ่งจำเป็นได้ครับ
เรื่อง : นพ.ประเสริฐ ผลิตผลการพิมพ์ จิตแพทย์แผนกจิตเวช โรงพยาบาลเชียงรายประชานุเคราะห์
ภาพ : Shutterstock